Steenkolenprijs rijst de pan uit, mede dankzij de energietransitie

De prijs van steenkool staat op het hoogste niveau in dertien jaar. Ondanks pogingen van overheden wereldwijd om het gebruik van deze vervuilende grondstof een halt toe te roepen, is de vraag naar steenkolen onverminderd groot. Met name in China lijkt er nog geen einde te komen aan het gebruik van kolen. Daar profiteren vooral de mijnbouwers van, zegt Warren Patterson, hoofdstrateeg grondstoffen bij ING.

Een combinatie van factoren leidt ertoe dat de kolenprijs zo hoog staat: op jaarbasis gaat het om een stijging van 106%. De belangrijkste reden is dat de productie van kolen achterblijft, terwijl tegelijkertijd de vraag naar kolen is toegenomen nu de wereld weer deels van het slot is gegaan, aldus Patterson.

Colombia

Hij legt uit dat er het afgelopen jaar meerdere problemen, onder meer stakingen en de corona-uitbraak, zijn geweest bij kolenmijnen in Colombia en in Indonesië, de grootste kolenexporteur ter wereld. 'Maar ook de kolenindustrie in Zuid-Afrika kwam in de knel door de rellen die het land een tijdje in de greep hebben gehouden.' Dit alles heeft een veel lagere productie en dus een lager aanbod tot gevolg.

Tegelijkertijd is de vraag naar kolen wel flink toegenomen nu veel lockdowns zijn opgeheven. 'Met name vanuit China is de vraag heel groot. Afgelopen juli bereikte de vraag naar energie daar zelfs een recordhoogte.' De droogte in enkele provincies in China zorgde er bovendien voor dat de waterkrachtcentrales veel minder energie dan normaal konden leveren en over werd gegaan op kolen.

Daarnaast speelt mee dat de gasprijs in Europa op recordhoogte staat. Door de koude en lange winter zijn de gasvoorraden in Europa lager dan normaal en ook de gasinvoer vanuit Rusland en Noorwegen is lager. Dit leidt tot stijgende interesse om steenkool te gebruiken in plaats van gas voor elektriciteitsopwekking, aldus Patterson.

Klimaatcrisis

Eerder deze maand gaven toonaangevende klimaatwetenschappers de grootste waarschuwing ooit af over de snelheid en omvang van de klimaatcrisis. Het rapport van het Intergouvernementeel Panel over klimaatverandering (IPCC), gepubliceerd op 9 augustus, waarschuwde dat een belangrijke temperatuurgrens van 1,5 graden Celsius in iets meer dan tien jaar tijd zou kunnen worden overschreden als er niet onmiddellijke, snelle en grootschalige vermindering komt van de uitstoot van broeikasgassen.

Patterson wijst erop dat de plannen om de klimaatcrisis tegen te gaan bijdragen aan de hogere prijzen: 'Steeds minder banken zijn bereid om de aanleg van nieuwe kolenmijnen te financieren, vanwege het beleid om vervuilende energie tegen te gaan. Ook hierdoor neemt de prijs alleen maar toe omdat de productie achterblijft.' De belangrijkste winnaar van deze ontwikkelingen zijn de mijnbouwers.

Cashflow

Glencore, het grootste mijnbouwbedrijf ter wereld, kondigde onlangs aan een van de grootste thermale kolenmijnen volledig aan te kopen. De mijn in Colombia heeft nu nog meerdere eigenaren. Het bedrijf verwacht zijn investering binnen twee jaar na afronding van de overname terug te kunnen verdienen, meldde de Financial Times. Patterson: 'De hoge kolenprijs genereert zoveel cashflow dat mijnbouwers helemaal geen banken nodig hebben om een project te financieren.'

De Chinese overheid heeft al aangedrongen bij de mijnen om de productie op te schroeven, zeker in aanloop naar de koude wintermaanden. Zodra de productie weer oploopt, zal ook de prijs weer dalen, schat Patterson in.

Het einde van het steenkolentijdperk ligt voor Europa volgens hem binnen handbereik, mede dankzij de beleidsmaatregelen van overheden om klimaatverandering tegen te gaan. 'Maar in andere regio's zoals Zuidoost-Azië en delen van Afrika is het nog lang niet zover.' Op dit moment worden op deze plekken nog altijd vervuilende energiecentrales aangelegd. 'Dergelijke investeringen doe je alleen voor de lange termijn, dus het duurt nog wel tientallen jaren voordat we in een kolenvrije wereld leven.'

Een groeiend aantal banken en beleggers mijdt de kolensector. In Nederland is bijvoorbeeld het Pensioenfonds van de Metalektro (PME) een paar jaar geleden helemaal gestopt met beleggen in kolen. Ook verzekeraar Aegon bouwt zijn beleggingen in kolen af, en bank ING wil uiterlijk 2025 zo goed als geen kolenbedrijven meer financieren.

Dit artikel komt uit het FD.