Pensioenfondsen verschuilen zich te makkelijk achter het containerbegrip fiduciair beheer als ze praten over vermogensbeheer, vindt Sameer van Alfen. Hij daagt fondsen uit explicieter te benoemen welk deel van het beleggingsproces aan wie is uitbesteed.
Opf Thales meldt in zijn jaarverslag dat het vermogensbeheer sinds dit jaar geheel is uitbesteed aan BlackRock. BlackRock Solutions geeft strategisch advies over de portefeuille en de balans, inclusief de inrichting van de rente- en valuta-afdekking. De beleggingen zijn geparkeerd in fondsen van BlackRock. Caceis controleert BlackRocks rendementsrapportages en de beleggingsadministratie.
Hoewel er geen harde definitie bestaat van fiduciair beheer, zal menigeen BlackRock zien als fiduciair manager van het opf. Het woord ‘fiduciair’ komt in deze context echter niet één keer voor in het jaarverslag. Het fonds vindt desgevraagd dat er zelfs helemaal geen sprake is van fiduciair beheer. Het bestuur formuleert het beleggingsbeleid en bepaalt bijvoorbeeld de benchmarks en richtlijnen voor de diverse categorieën. BlackRock geeft louter advies en beheert de beleggingen intern.
Pensioenfonds Thales is blijkbaar prima in staat zijn uitbestedingsbeleid voor vermogensbeheer uit te leggen zonder de parapluterm ‘fiduciair beheer’ te noemen. Toch valt deze term bij veel andere pensioenfondsen veelvuldig als ze de uitbesteding van vermogensbeheer beschrijven. Partij X of Y is de fiduciair beheerder van het pensioenfonds. De lezer moet dan maar zelf invullen wat dat fiduciair beheer of management precies inhoudt.
Het is logisch dat aanbieders van adviesdiensten, vaak uit de loot van een pensioenfonds, een verzekeraar of buitenlandse asset-manager, zich graag profileren als fiduciair beheerder. ‘Fiduciair’ ademt ‘vertrouwen’ uit. En door diverse vormen van dienstverlening te scharen onder fiduciair beheer, hoeven zij niet concreet te zeggen wat ze doen. Desgewenst rekken ze het begrip op. Zo noemen Mercer en Lombard Odier advies over en/of beheer van enkele beleggingscategorieën al fiduciair beheer.
Ieder pensioenfonds geeft eigen draai
Waarom gebruiken pensioenfondsen het begrip fiduciair beheer als ze uitleg geven over de uitbesteding van vermogensbeheer? Elk fonds geeft weer net een andere draai aan fiduciair beheer, wat verwarrend werkt. Veel pensioenfondsen scharen daaronder bijvoorbeeld strategisch advies over beleggingen en de selectie en monitoring van vermogensbeheerders. Maar een fonds als Tandartsen noemt dit fiduciair advies, omdat zijn fiduciair Roccade Advies zelf geen gelden beheert.
Een geïnteresseerde deelnemer zal snel afhaken als hij zich verdiept in het vermogensbeheer van zijn fonds en geconfronteerd wordt met de voor hem onbekende term ‘fiduciair beheer’. Is het dan niet beter om het begrip voortaan te vermijden? De definitie van fiduciair beheer ligt ook niet vast in de wet, dus niemand verplicht pensioenfondsen het begrip te gebruiken.
Ik zou pensioenfondsen willen uitdagen term ‘fiduciair beheer’ zo veel mogelijk te vermijden. Benoem liever expliciet welk radertje van het vermogensbeheerproces aan wie is uitbesteed. Maak duidelijk welke externe partijen betrokken zijn bij de totstandkoming van het beleggingsbeleid. Denk aan het opstellen van investment cases, het uitvoeren van de alm-studie en hoe er wordt belegd binnen categorieën (actief/passief, discretionair/beleggingsfonds).
Vermeld vervolgens wie er adviseert over de selectie van managers en met hen onderhandelt over contracten. Maak ook duidelijk welke vermogensbeheerders er beleggen voor het fonds (inclusief renteafdekking) en wie hun rapportages en de beleggingsadministratie controleert. Door namen te noemen, wordt duidelijk waar belangenverstrengeling dreigt. Meerdere diensten afnemen van één partij hoeft niet slecht te zijn, zolang het bestuur zich bewust is van de risico’s.
Ik heb niet de illusie dat de verwarrende term ‘fiduciair beheer’ op korte termijn verdwijnt uit de Nederlandse pensioenwereld. Ook in mijn artikelen zal het containerbegrip waarschijnlijk regelmatig terugkeren. Maar ik zal pensioenfondsen én hun ‘fiduciair managers’ altijd kritisch bevragen over wat zij hieronder verstaan. Bij gebrek aan een duidelijke definitie.
Sameer van Alfen is redacteur bij Pensioen Pro.