Pensioenfondsen boekten vorig jaar na aftrek van kosten een beleggingsrendement van gemiddeld 7,3%, aldus LCP. Rendementen varieerden van 7,8% negatief tot 15,4% positief.
Consultant LCP onderzocht 179 fondsen op basis van DNB-cijfers, die eerder deze maand werden gepubliceerd. Alleen fondsen die de laatste vijf kwartalen hun rendement doorgaven, zijn verwerkt in het onderzoek. Verzekerde regelingen en pensioenfondsen met alleen beleggingen voor risico van de deelnemers zijn niet meegenomen.
Het jaarcijfer van 7,3% is inclusief het rendement op de renteafdekking. Het is een gewogen gemiddelde, waarbij fondsen met een groter vermogen meer gewicht krijgen. Het ongewogen gemiddelde was 3,9%. Hieruit volgt dat de grootste fondsen wat hogere rendementen boekten.
Het gewogen rendement was over het eerste kwartaal het laagst met -0,5%. De drie overige kwartalen volgde flink herstel (3,5%, 0,9% en 3,7%). Consultant Jeroen Koopmans: ‘In het eerste kwartaal steeg de rente relatief fors, en dat had ook invloed op de beleggingsrendementen. In de overige kwartalen bleef de rente redelijk op hetzelfde niveau en werden de totaalrendementen vooral veroorzaakt door de rendementen op de returnportefeuille.’
Wereldwijde aandelen hadden daarbij het hele jaar de wind in de rug, maar bijvoorbeeld opkomende landen alleen het eerste kwartaal.
Het rendement op de renteafdekking (renteswaps en staatsobligaties) drukte het rendement van 7,3% in 2021 met 3,3%-punt. Dat kwam omdat de rente in 2021 0,4%-punt steeg. Het rendement op zakelijke waarden, zoals aandelen en vastgoed, kwam uit op 10,6%.
In euro’s konden pensioenfondsen een plus bijschrijven van €127 mrd, waarvan €184 mrd afkomstig uit zakelijke waarden en -€57 mrd uit de renteafdekking. Het totale vermogen van alle fondsen samen steeg vorig jaar naar ruim €1800 mrd.
Rendement bijna gelijk aan 2020
Het rendement van 7,3% is wat lager dan de 8% uit 2020. In beide jaren droeg vooral het laatste kwartaal bij aan het jaarrendement. In tegenstelling tot vorig jaar, kwam het rendement in 2020 zowel uit de renteafdekking als zakelijke waarden. In 2019 was het gemiddelde gewogen rendement 16,9%.
Volgens Koopmans is 2021 voor veel fondsen een goed beleggingsjaar geweest. ‘De fondsen benaderden met hun rendementen het langjarig gemiddelde van 7-8%. De afgelopen jaren was dit niet altijd genoeg om de dalende rente bij te benen. Maar de rente steeg in 2021 juist, waardoor veel fondsen hun dekkingsgraad zagen stijgen en een aantal voor het eerst in jaren kon indexeren. Hun rendement lag hoger dan de rentestijging plus de inflatie.’
2022 is daarentegen vanuit rendementsoogpunt behoorlijk slecht begonnen vanwege de Russische inval in Oekraïne, zegt Koopmans. ‘Al hebben de dekkingsgraden daarvan geprofiteerd, omdat de rente omhoog is geschoten.’
Bpf’en behaalden hoogste rendementen
Bij de analyse per type fonds valt op dat de bedrijfstakfondsen het met een gewogen gemiddeld rendement van 8% beter hebben gedaan dan ondernemingsfondsen (5,4%), algemeen pensioenfondsen (3,9%) en beroepspensioenfondsen (2,9%). Bpf’en hebben over het algemeen een vrij lage renteafdekking. Bij deze fondsen lag het ongewogen rendement 4,4%-punt lager dan het gewogen cijfer. Hieruit blijkt dat grotere bedrijfstakfondsen het beter deden dat de kleinere.
ABP is met een jaarrendement van 11,1% op de zesde plaats geëindigd in de lijst met fondsen die de hoogste rendementen behaalden in 2021. Dit percentage verklaart het relatief hoge gemiddelde rendement van de bpf’en. Ook PFZW stuwde het gemiddelde met een jaarrendement van 8,2%.
Hoogste rendementen
LCP heeft een inschatting gemaakt van het jaarrendement per fonds. Dit zijn de kwartaalrendementen van de fondsen bij elkaar opgeteld.
Koopmans: ‘Dit hoeft niet het exacte jaarrendement over heel 2021 te zijn. De rendementen die de fondsen in hun jaarverslag of op de website publiceren, kunnen iets afwijken door wijzigingen in de beleggingsportefeuille gedurende het jaar, premies en uitbetalingen. Afrondingsverschillen spelen ook een rol, zeker omdat de kwartaalrendementen in 2021 flink afweken.’
De drie fondsen die het best presteerden waren KLM Vliegend Personeel, Heineken en Gasunie. Personeelspensioenfonds APG en Kring Progress, maken de top vijf compleet.
Volgens Koopmans wordt het rendement bij deze vijf fondsen enerzijds veroorzaakt door hun relatief lage renteafdekking. Het gemiddelde van de markt ligt op 44%. Daardoor hadden zij minder last van de stijgende rente. Anderzijds geldt dat deze fondsen relatief veel in zakelijke waarden beleggen. Het marktgemiddelde is 57%. Dit heeft ook bijgedragen aan het rendement, aldus Koopmans.
Laagste rendementen
Het fonds met het laagste jaarrendement, Kring Stabiliteit van Centraal Beheer APF, boekte -7,8%. Trespa, Kring AFM van De Nationale APF, SNS Reaal en Grolsch kleurden iets minder rood met rendementen tot -3,8%.
Koopmans: ‘Bij deze vijf pensioenfondsen valt vooral op dat de renteafdekking relatief hoog is. Ook Kring Stabiliteit had in het eerste kwartaal van 2021 nog een renteafdekking van 80,6%. Daarnaast hebben deze fondsen een relatief klein deel van het vermogen belegd in zakelijke waarden. Deze combinatie heeft geleid tot de laagste beleggingsrendementen in 2021.’
In een eerdere versie van dit artikel stond pensioenfonds Delta Lloyd vermeld in de top vijf van fondsen met de slechtste rendementen. Na een herrapportage door het pensioenfonds over 2021 blijkt het rendement niet -6,8% maar -0,8% te zijn. Daarom is Delta Lloyd uit de top vijf verwijderd.