Bpf Detailhandel belegt in defensiebedrijven die kruisraketten produceren, ook al kunnen deze raketten worden uitgerust met kernkoppen. Voor ABP, PFZW, PMT en PME is dit een reden om deze bedrijven uit te sluiten.
Hierdoor belegt bpf Detailhandel bijvoorbeeld wel in het Amerikaanse defensiebedrijf Raytheon en de andere pensioenfondsen niet, blijkt uit onderzoek van Pensioen Pro. Raytheon is vooral bekend van het Patriot-luchtafweersysteem, maar maakt voor het Amerikaanse leger ook langeafstands-kruisrakketten waarop een kernkop kan.
Anderzijds betekent de uitsluiting van dit bedrijf dat fondsen als ABP en PME het luchtafweersysteem van Raytheon blijkbaar niet belangrijk genoeg vinden om in te belegen. Onder meer Nederland leverde Patriot-lanceerinrichtingen aan Oekraïne zodat het zich beter kan beschermen tegen Russische raketaanvallen. Mede naar aanleiding van deze oorlog riepen de Nederlandse legerleiding, minister van Defensie Ollongren en ook de Tweede Kamer pensioenfondsen op om meer te investeren in defensiebedrijven.
Pensioenfonds PGB heeft kernwapens niet als uitsluitingsgrond, zolang ze maar vallen onder het non-proliferatieverdrag. De producenten moeten dus in de VS, het VK, Frankrijk, China of Rusland gevestigd zijn. Desalniettemin sluit PGB het Amerikaanse Raytheon wel uit, omdat het bedrijf volgens het fonds in strijd handelt met de eigen richtlijnen voor kleine vuurwapens en met de Global Compact-principes van de VN.
Uit het meest recente overzicht op de website van pensioenfonds Detailhandel blijkt dat het fonds ook belegt in aandelen van onder meer Lockheed Martin en Boeing; beide betrokken bij de productie en inzet van kruisraketten. ABP, PMT en PME hebben deze bedrijven in de ban gedaan, vanwege hun betrokkenheid bij nucleaire wapens. PFZW en PGB doen dat trouwens niet met Boeing.
De voorbeelden van Raytheon, Boeing en Lockheed Martin laten zien dat, hoewel pensioenfondsen liever niet in controversiële wapens beleggen, ze dit in de praktijk voor kernwapens anders invullen. Bij bpf Detailhandel vallen alleen producenten van de explosieven als zodanig buiten de portefeuille. ABP, PMT, PFZW en PME sluiten ook ondernemingen uit die bijvoorbeeld raketten of radarsystemen maken die bij het gebruik van atoomwapens kunnen worden ingezet.
VN-verdragen belangrijk anker
VN-verdragen tegen controversiële wapens zijn voor pensioenfondsen een belangrijk ankerpunt in hun wapenbeleggingen en dan vooral het uitsluitingsbeleid.
Behalve om clustermunitie, chemische en biologische wapens en landmijnen gericht tegen personen hebben uitsluitingen ook betrekking op kernwapens. Ondanks dat het VN-verdrag tegen kernwapens niet werd ondertekend door NAVO-landen, verwijderden Nederlandse pensioenfondsen sinds 2016 circa twee derde van de defensiebedrijven uit hun beleggingsportefeuilles.
Verschillende benaderingen zijn er ook bij het Franse bedrijf Thales, waarvan de Nederlandse dochter het grootste defensiebedrijf van Nederland is. Alle vijf genoemde pensioenfondsen sluiten Thales uit, maar ze doen dat om verschillende redenen. ABP en PME vanwege nucleaire gronden, bpf Detailhandel omdat Thales betrokken is bij witte-fosforbommen. Bestuursvoorzitter van Thales Nederland, Gerben Edelijn, beklaagde zich de laatste maanden in diverse media over de financiële ban van zijn bedrijf.
Engagement
Bpf Detailhandel wil desgevraagd niet ingaan op vragen over de gemaakte keuze voor kernwapens in zijn uitsluitingsbeleid. Wel stelde André Snellen, voorzitter van het fonds, op een recent gehouden discussiebijeenkomst van de Pensioenfederatie over dit onderwerp, meer te zien in engagement dan in uitsluiten. ‘In gesprek blijven met het bedrijf of sector waarin je belegt, vanuit het juiste sentiment en met de juiste argumenten, werkt vaak beter dan eruit stappen’, aldus Snellen.
Op de website van Detailhandel schrijft het fonds verder dat wanneer een bedrijf niet ontvankelijk is voor engagement en verbetering onwaarschijnlijk is, het fonds kan overgaan tot uitsluiting. ‘In dit geval legt de commissie Vermogensbeheer een voorstel tot uitsluiting voor aan het bestuur van het pensioenfonds.’ Pensioenfonds PNO Media, waar Snellen ook voorzitter van is, zit op de striktere uitsluitingslijn van ABP, PFZW, PMT en PME, zo blijkt op de website van het mediafonds.
Adviezen
Bij de afwegingen die fondsbesturen maken, spelen op de achtergrond rapportages en adviezen van vermogensbeheerders en esg-consultants een rol. Zo maakt ABP gebruik van data van Morningstar-dochter Sustainalytics, aldus een woordvoerder. ‘We halen input uit de “controversiële-wapensradar” van Sustainalytics, maar we maken zelf afwegingen en keuzes op basis van ons beleid.’ Ook PME werkt met data van deze esg-specialist.
Fondsen kunnen zelf bepalen hoe strikt Sustainalytics de data over de nucleaire keten afbakent, maar veel partijen lijken te kiezen voor een zeer stringent niveau. Toch maken fondsen zelf de beleggingsafwegingen. PGB gebruikt ook gegevens van Sustainalytics maar heeft kernwapens niet als uitsluitingscriterium, waardoor er andere datasets en bedrijfsnamen uitrollen.
Bpf Detailhandel laat zich bij het uitsluitingsbeleid bijstaan door Columbia Threadneedle. Op basis van de beperktere lijst van geschrapte wapenfabrikanten lijkt deze vermogensbeheerder wat ruimere opvattingen te hebben over het onderwerp dan Sustainalytics. Columbia Threadneedle wilde desgevraagd niet publiekelijk hun adviezen over defensiebeleggingen toelichten.
Producent Leopard-tanks wel in beleggingsportefeuille
De afgelopen weken liepen de gemoederen in NAVO-kringen hoog op over de vraag of de geavanceerde Leopard-tanks moesten worden geleverd aan Oekraïne. Uiteindelijk werd hiervoor het fiat gegeven door regeringsleiders.
Producent van deze tanks is het Duitse bedrijf Rheinmetall. Onder meer bpf Detailhandel, PFZW, PMT en PME hebben dit bedrijf in hun beleggingsportefeuille. ABP heeft geen posities in de onderneming, maar plaatste het ook niet op de uitsluitingslijst