De hoofdlijnennota over de toekomst van het pensioenstelsel was het sluitstuk van het afgelopen parlementaire jaar. Het komende jaar moeten de geschetste contouren vastere vorm aannemen. Voor Alexander Rinnooy Kan, senator namens D66, is dat vervolg de komende tijd ‘heel belangrijk’.
Volgens Paul Ulenbelt, Kamerlid van de SP, gebeurde er afgelopen dinsdag in de Tweede Kamer iets dat zelden voorkomt: de regering ontraadde een amendement van de coalitiepartijen. De aanvaring tussen staatssecretaris Klijnsma en de Kamer volgde op een week waarin nog eens duidelijk werd dat het apf een heet hangijzer blijft.
Eigenlijk had de plenaire behandeling van het wetsvoorstel voor het algemeen pensioenfonds (apf) al deze week moeten plaatsvinden in de Tweede Kamer. Maar de griffier zag wat over het hoofd en daarom schuift het debat minimaal een week op.
‘Een goed plan’, ‘nog te vroeg om te steunen’ en ‘een kortzichtige visie op de doorsneepremie’. Dit zijn zomaar wat reacties op het pensioenplan dat ouderenorganisaties vorige week presenteerden voor een persoonlijke beleggingsrekening.
Nabestaandenpensioen is te ingewikkeld, levert problemen op bij baanwisseling en dekt niet de zaken die veel mensen zouden willen. Dat stelt een werkgroep van het PensioenLab. Een nieuwe regeling moet uniform en op risicobasis zijn en de uitkeringshoogte moet afgeleid worden van het salaris.
Een bittere pil voor de deelnemers. Zo noemen verzekeraars en ppi’s het uitstel van de wet die het mogelijk moet maken om bij premieovereenkomsten door te beleggen na pensioendatum. Toch is er ook begrip voor het besluit van staatssecretaris Klijnsma.
Met inkomensafhankelijke opbouwpercentages bereiken laagopgeleiden eerder hun ambitieniveau en dat is rechtvaardiger, schrijven Anouk Bollen-Vandenboorn en Elianne Janssen. Wel moeten de percentages gekoppeld worden aan de pensioengrondslag en niet aan de belastingschijven.
Als wettelijke belemmeringen worden weggenomen, zou een partij als Facebook voor radicale innovatie in de pensioenwereld kunnen zorgen, schrijft John Smolenaers. Met hun grote database kunnen zij collectieven samenstellen en de klanten directer benaderen dan pensioenfondsen of verzekeraars.
Onderzoek van Europees toezichthouder Eiopa in ruim twintig landen wijst uit dat deelnemers aan premieregelingen heel wisselend invloed kunnen uitoefenen op de beleggingen voor hun aanvullend pensioen. Eiopa plaatst vraagtekens bij het bieden van veel actieve keuzemogelijkheden.
Na alle veranderingen, wijzigingen en verbeteringen is de sector toe aan rust en gewenning, meent Ruud Spuijbroek. Alle veranderingen zijn kostbaar en brengen de deelnemer in verwarring, waarschuwt hij. ‘We moeten het dak van het pensioenhuis repareren als de zon schijnt, niet als de regen met bakken naar beneden komt.’
Hypotheken laten aflossen met pensioengeld kan juridisch wel, maar het is geen zinvol plan. Betere ideeën zijn het aanwenden van pensioengeld bij pensionering voor woningaanpassingen, of het collectief gebruiken van pensioengeld voor zorguitgaven. Dat blijkt uit het onderzoeksrapport ‘Pensioengeld bestemmen voor wonen en zorg’ van Epaz.
In Nederland wordt er volop gediscussieerd over de positie van zzp’ers in het pensioenstelsel. Maar hoe is de oude dag van zelfstandigen eigenlijk geregeld in andere landen? Pensioen Pro nam een kijkje over de grens in het Verenigd Koninkrijk, Spanje, Duitsland, Italië en Zweden.
Bij persoonlijke pensioenpotten met collectieve risicodeling is een minimale zekerheidsnorm nodig, evenals mogelijkheden voor een gegarandeerde uitkering. Dat zegt Henk van der Kolk, oud-voorzitter van FNV Bondgenoten. Het SER-voorstel kan dan een middenweg zijn tussen het nominale en het reële contract, meent hij. ‘Het is goed dat het laatste er niet is gekomen. De term casinopensioen was terecht.’
Keuzevrijheid in de pensioenwereld levert een veel complexere verzameling problemen op dan veel participanten in de discussie, zeker politici, zich lijken te realiseren. Dat schrijft Sweder van Wijnbergen, die vier categorieën lastige problemen onderscheidt.
Meer transparantie en maatwerk bij pensioen in de tweede pijler is nodig gezien de drastische veranderingen op de arbeidsmarkt, vindt SER-voorzitter Mariëtte Hamer. De variant voor het pensioenstelsel met eigen pensioenpotjes en collectieve risicodeling die de SER verder gaat verkennen, moet daarin voorzien. Garanties dat de verkenning tot een antwoord leidt, zijn er niet.
Het is fijn dat er binnenkort doorbelegd mag worden na pensioendatum in dc-regelingen. Maar dc-regelingen zouden nog veel beter kunnen, als de premie voor alle leeftijden gelijk werd, stellen Robeco, Rabo PGGM PPI en Lane Clark & Peacock (LCP). Het pensioenresultaat zou dan 20 tot 30% beter kunnen zijn.
Het nieuwe APF is een aantrekkelijk nieuw vehikel. Maar er zijn dilemma’s, schrijft Mathijs van Gool. Lukt het bijvoorbeeld om de kosten laag te houden in het begin, als er nog geen schaalgrootte is? En hoe breng je bestaande fondsen in bij een nieuw APF?
Veel uitvoerders, adviseurs en verzekeraars zijn bezig met het opzetten van een APF, of studeren erop. Maar daarnaast hebben enkele groepen van pensioenfondsen ook concrete plannen, zo blijkt uit een inventarisatie door Pensioen Pro.
Zzp'ers bouwen vaak gebrekkig pensioen op. Maar als de waarde van bedrijf, spaargeld, het eigen huis en het pensioen van de partner meegerekend worden, dan blijkt de groep gemêleerd en het probleem kleiner. Naast arme zzp'ers, die onvoldoende verdienen voor pensioenopbouw, zijn er ook vermogende zzp'ers, die de opbouw minder hard nodig hebben.
Kiest een liquiderend fonds voor de zekerheid van een verzekeraar, of de indexatiekansen van een ander fonds? Die moeilijke keuze is met het nieuwe ftk, iets meer concurrentie en lage inflatie weer wat verschoven richting verzekeraar. Slimme splitsing van de rechten kan de keuze makkelijker maken.
De Nederlandse consultants Montae en Ortec Finance gaan samenwerken op de pensioenmarkt. Daarmee ontstaat een nieuwe, ‘complete’ adviseur, naast de drie bekende grote consultants. ‘Door de samenwerking verbetert ons aanbod en wordt het goedkoper.’
Het vermogen van Nederlandse pensioenfondsen blijft de komende decennia gewoon groeien, ondanks de vergrijzende bevolking. Zelfs een extreme schok met koersdalingen op de aandelenbeurzen brengt daarin geen verandering. Dat blijkt uit een rekenmodel dat Olivier Laseroms van Cardano op verzoek van Pensioen Pro heeft gemaakt.
De verplichting tot aankoop van een levenslange uitkering bij premieregelingen is paternalistisch, schrijven Pierre Akkermans en David Bakker. Een uitkering voor bijvoorbeeld twintig jaar – nu al mogelijk bij banksparen – levert geen gevaar op, maar wel een 50% hogere uitkering.
Het Nederlandse pensioenstelsel wordt langzamerhand minder solidair. Dat heeft de goedkeuring van emeritus-hoogleraar Jan Kuné (69), die ooit veertien vormen van solidariteit vond in het stelsel. 'Ik lees vaak: ‘Samen staan we sterker’. Maar als de beurs instort, wordt de pijn niet minder als je samen bent. Je kan hem hoogstens anders verdelen.’
De omgang met slapers, indexatie en beleggingen zijn allemaal interessante punten van verschil tussen Amerikaanse en Nederlandse pensioenen. Het Nederlandse stelsel is wel goed, maar vanuit een Amerikaan bezien vooral heel duur, schrijft Patrick Groenendijk.
Met ‘Epaz’ lanceert de Vrije Universiteit Amsterdam een nieuw onderzoeksplatform. Dat moet zaken op het snijvlak van pensioen, arbeid, zorg en wonen onderzoeken, met een multidisciplinaire aanpak: onder meer fiscalisten, juristen en zorgeconomen denken mee.
Kleinere pensioenfondsen die zich willen aansluiten bij een groter fonds, kiezen vooral voor PGB en PME. PGB groeit vanwege de flexibiliteit, PME vanwege de vele dispensaties in de sector, die werkgevers nu willen terugdraaien. Maar ook de betrekkelijk lage dekkingsgraad is een voordeel voor aansluitende fondsen.
Veel vormen van keuzevrijheid bij pensioen kunnen zo ingevoerd worden, zonder grote aanpassingen aan het stelsel, schrijven Benedict Dellaert en Eduard Ponds. In de uitkeringsfase zijn er zo vier op te noemen. Maar voor meer keuzevrijheid in de opbouwfase zijn individuele rekeningen nodig.
Voor de overgang naar een pensioenstelsel zonder doorsneesystematiek hoeven overgangsproblemen geen belemmering te zijn, vindt Bart Boon. Gelijktijdige, geleidelijke afschaffing van de omkeerregel maakt overgang mogelijk met minimale generatie-effecten.
Staatssecretaris Klijnsma staat positief tegenover het aflossen van hypotheekschuld met een deel van het pensioen, ook al kan dit negatieve effecten opleveren voor deelnemers met een huurhuis. Het gebruik van aanspraken heeft de voorkeur, maar het kabinet ziet nog wel juridische hobbels. Volgens juristen zijn die te overkomen.