OPINIE ‘Expirerend pensioenkapitaal kan ondergebracht worden in APF voor beter resultaat’ — artikel bevat een betaalmuur

Hoe kunnen oudere werknemers geholpen worden, die te maken hebben met tegenvallers bij de inkoop van een pensioenuitkering? Een mogelijkheid is om ze op te vangen in een speciale ring binnen een APF, denkt Johan Nieuwersteeg.

De afgelopen jaren hebben steeds meer werkgevers de middelloon- of eindloonregeling vervangen door een beschikbarepremieregeling. Dit wordt voor een groot deel veroorzaakt door de onbetaalbaarheid van een salaris/diensttijdregeling, maar ook door de behoefte van werknemers aan zeggenschap over hun pensioenpot.

De komende jaren worden oudere werknemers in zulke dc-regelingen echter met een probleem geconfronteerd. Al vaker is aangekaart, dat bij de huidige rente minder pensioen kan worden ingekocht dan was beoogd met de fiscale staffel, die gebaseerd is op 3 of 4% rente op de aankoopdatum. Minder bekend is dat verzekeraars daarnaast een recentere sterftetafel hanteren bij inkoop van pensioen, die afwijkt van de fiscale uitgangspunten. Dat scheelt ook zo’n 5% pensioen.

Tot slot zijn er kosten: doorgaans éénmalig circa €2.000 plus een korting op de rente. Door deze structuur pakt de inkoop ongunstiger uit, naarmate het pensioenkapitaal lager is. Ook is voor werknemers met een laag kapitaal de keuze van het aantal aanbieders beperkt. Er valt minder te shoppen en dat komt de hoogte van het aan te kopen pensioen niet ten goede.

Hieronder zijn de in te kopen aanspraken op basis van actuele commerciële tarieven en de tarieven op basis van actuele actuariële grondslagen (marktrente, sterftetafel en 2% kostenopslag) uiteengezet.

.

Begin maart kon een werknemer met €40.000 pensioenkapitaal bij een verzekeraar een ouderdomspensioen inkopen van €1.700 (met 70% partnerpensioen), terwijl dit op basis van de actuele grondslagen €1.820 is.

Dat is een tegenvaller van ongeveer 25% ten opzichte van het streefniveau van een middelloon-regeling met 1,875%, uitgaande van 3% rekenrente.

Oplossingen

Wat kan er gedaan worden? Het zou helpen als elke uitvoerder van een dc-regeling standaard de mogelijkheid zou bieden van een directe inkoop van pensioen met de premie, in elk geval voor oudere werknemers. De lage rente is hier nog steeds een probleem, maar de kosten zijn wel lager bij aankoop ineens, zo leert de praktijk bij de ppi’s waar deze mogelijkheid al bestaat.

Een andere mogelijkheid is dat voor oudere werknemers (van bijvoorbeeld 55 jaar en ouder) extra premie mag worden ingelegd, omdat zij het meeste nadeel ondervinden van het feit dat de rente lager is dan de verwachte 3 of 4%. Vanuit arbeidsvoorwaardelijk oogpunt is dat niet onredelijk, omdat de oudere werknemers door de huidige ongunstige inkooptarieven nu de prijs betalen van een toekomstbestendige en moderne regeling, die voor de jongere medewerkers aantrekkelijker is.

APF

Een nog betere oplossing lijkt volgend jaar voorhanden. Staatssecretaris Klijnsma wil het mogelijk maken dat deelnemers aan een beschikbarepremieregeling vanaf 1 januari 2016 kunnen doorbeleggen na pensioendatum. Ze heeft de volgende oplossingsrichtingen voor ogen: doorbeleggen op individuele basis, via een risicodragende variabele annuïteit, of toetreden tot een collectief.

Voor de laatste oplossing kan een APF uitkomst bieden. In dat geval wordt bij pensionering het pensioenkapitaal vertaald in een beoogde pensioenaanspraak waarbij de hoogte van het pensioen afhankelijk is van het rendement (en de levensverwachting).

Commerciële aanbieders, zoals uitvoerders en verzekeraars, zouden in de APF’en die zij willen opzetten een aparte ring kunnen maken, waarin expirerende pensioenkapitalen worden ondergebracht. Deze mogelijkheid ontstaat dankzij de APF, omdat die in tegenstelling tot een gewoon pensioenfonds niet gebonden is aan bedrijfstak of onderneming.

Bij een keuze voor een beleggingsmix die voor 80% bestaat uit vastrentende waarden en voor 20% uit zakelijke waarden, en een APF die waardeert op basis van het verwachte rendement met een correctie voor de inflatie, levert dat deze pensioenuitkomsten op.

.

We gaan er vanuit dat de APF een dekkingsgraad van 110% heeft, het vereist eigen vermogen (vev) bij deze beleggingsmix. Bij de inkoop van pensioenaanspraken moet een opslag betaald worden voor die vev, veronderstellen wij hier. Uiteraard is hierover op dit moment nog geen duidelijkheid, omdat er nog geen APF actief is.

Het in te kopen pensioen bij een APF valt in eerst instantie lager uit dan bij een verzekeraar, maar daar staat tegenover dat in de prijsstelling rekening wordt gehouden met een indexatie. In dit geval is de verwachte indexatie circa 0,5%. De actuariële waarde van deze voorwaardelijk geïndexeerde toezegging via de APF ligt zo’n 15% hoger dan bij een commerciële inkoop.

Naar verwachting kan door lagere kosten en risicodeling het resultaat in het APF ook beter zijn dan als er individueel wordt doorbelegd, door lagere kosten en collectieve risicodeling.

Er wordt in de huidige fiscale staffel overigens geen rekening gehouden met de prijs van een zekerheidsgarantie die een verzekeraar biedt bij inkoop van pensioenaanspraken of met de vev-opslag als de aanspraak via een APF of pensioenfonds in onzeker pensioen wordt omgezet. Eigenlijk zou de staatssecretaris de beschikbarepremiestaffel zodanig moeten verhogen dat de vev-opslag op bijvoorbeeld 10% wordt ingeprijsd.

Samenvattend is mijn verwachting dat een APF niet alleen interessant is voor liquiderende fondsen en werkgevers die worden geconfronteerd met een forse premieverhoging na expiratie van de verzekeringsovereenkomst, maar zeer zeker een uitkomst is voor werknemers met een pensioenkapitaal dat tot uitkering komt.

Johan Nieuwersteeg is managing consultant bij Tripe A Risk Finance.