Doorbeleggen na pensioendatum lijkt volgens actuaris Johan Nieuwersteeg een genereus gebaar om zo het probleem van een lage rente op pensioendatum te beperken. Maar hij betwijfelt sterk of deze oplossing de sleutel tot succes is.
Staatssecretaris Klijnsma wil doorbeleggen na het bereiken van de pensioendatum voor deelnemers aan een beschikbarepremieregeling mogelijk maken. De consultatie over dit onderwerp liep tot 16 augustus. Ik vraag me serieus af of de ingeslagen weg leidt tot het beste resultaat en/of laagste risico.
De praktijk leert dat pensioen lastig is uit te leggen aan werknemers en gezien de financiële kennis van de gemiddelde werknemer zal dat de komende jaren niet anders worden. Met het voorstel van Klijnsma om door te beleggen na pensioendatum wordt het alleen maar complexer. Daarbij speelt ook mee dat bij meer keuzevrijheid een meer onbehaaglijk gevoel ontstaat, omdat de kans dat je een verkeerde keuze maakt, groter wordt.
Meer pakken hagelslag in de supermarkt leidt ook niet tot betere keuzes en meer tevredenheid. Ook blijkt (zie bijvoorbeeld het boek Nudge van Thaler & Sunstein) dat er problemen ontstaan als mensen beslissingen moeten nemen die hun zelfbeheersing op de proef stellen. Daar lijkt bij doorbeleggen sprake van te zijn. Niet ondenkbaar is, dat mensen de keuze om door te beleggen vooral laten afhangen van wat hun buurman doet. In plaats van dat ze zich verdiepen in of dit ook echt de beste keuze is.
Volgens mij kan de winst behaald worden door vroegtijdig meer beleggingsrisico te nemen en in te spelen op uitstel van de pensioenuitkering. En niet door pas op pensioendatum de keuze te maken voor doorbeleggen, wat een groot risico met zich meebrengt. De beleggingshorizon is immers dermate kort, dat het voor een gepensioneerde lastig wordt om een verlies tijdens de uitkeringsperiode nog goed te maken (bijvoorbeeld omdat de rente nog verder daalt). Daarbij speelt ook mee dat een gepensioneerde bij een tegenvallende pensioenuitkering zijn human capital niet meer kan inzetten.
Dit betekent in de praktijk dat de life-cycle van een werknemer niet gebaseerd moet worden op een vooraf gedefinieerde inkoop op 67-jarige leeftijd (met optie om door te beleggen na pensionering) maar op leeftijd 69 of 70 (nader in te vullen door de werknemer of als standaard te definiëren).
Daarmee wordt bovendien ingespeeld op de gefaseerde verhoging van de AOW- en pensioenrichtleeftijd naar 68, 69, 70 jaar en verder. Mochten deze leeftijden uiteindelijk op 70 jaar belanden, dan ligt het voor de hand om de inkoopdatum te verschuiven naar pakweg 72 of 73 jaar.
Met de verlenging van de beleggingshorizon – in bovenstaand voorbeeld twee of drie jaar – kan meer risicovol worden belegd in een periode waar dit bovendien nog mogelijk is. Uit een recent onderzoek van Be Frank blijkt dat voor een 45-jarige werknemer een verlenging van de pensioenrichtleeftijd naar 70 jaar gemiddeld leidt tot een 6% hoger pensioenresultaat.
Indien de werknemer uiteindelijk toch eerder met pensioen wil dan de eerder gekozen leeftijd, bijvoorbeeld alsnog op 67 jaar in plaats van 69 of 70 jaar, dan laat hij zijn tot dan toe opgebouwde kapitaal tot uitkering komen.
Eventueel kan het eerder in laten gaan van het pensioen gefaseerd plaatsvinden. Zo kan op een meer eenvoudige, en ook administratief uitvoerbare wijze, invulling worden gegeven aan het fenomeen van doorbeleggen na de pensioendatum. Met het huidige wetsvoorstel dient voor elke klant bijgehouden te worden of ze willen doorbeleggen, en zo ja, met welk risicoprofiel.
Kort gezegd: waarom moeilijk doen als het ook makkelijk kan? Het huidige wetsvoorstel leidt waarschijnlijk alleen maar tot teleurstellingen als verwachtingen niet worden waargemaakt, met daarbij hogere kosten en naar verwachting een lager pensioenresultaat.
Johan Nieuwersteeg is managing consultant bij Triple A Risk Finance
Wilt u ook een opinie schrijven voor Pensioen Pro (max.700 woorden)? Neem dan contact op met de redactie via pensioenpro@fd.nl
U moet ingelogd zijn en een geldig abonnement hebben om een reactie te plaatsen.