Hoge Raad buigt zich over kwestie vegetarische gehaktbal — artikel bevat een betaalmuur

De Hoge Raad der Nederlanden zal deze herfst bepalen of een vegetarische gehaktbal telt als een gehaktbal binnen de verplichtstelling van pensioenfonds Vlep. De advocaat-generaal adviseert ‘ja’.

Dat blijkt uit de conclusie die advocaat-generaal Siewert Lindenbergh vorige week uitbracht in de zaak. De a-g is de belangrijkste adviseur van de Hoge Raad.

De zaak was aangespannen door Livekindly, een producent van vleesvervangers uit Oss. Het bedrijf heeft een eigen pensioenregeling bij ASR en verzet zich tegen aansluiting bij pensioenfonds Vlep (Vlees, Vleeswaren, Gemaksvoeding en Pluimveevlees).

De verplichtstelling van dit bedrijfstakfonds geldt onder meer voor producenten van gemaksvoeding, waaronder hamburgers, gehaktballen en frikandellen. Livekindly meent dat zijn vegetarische varianten (Like Meatballs, Like Burgers en Like Fricadellen) iets heel anders zijn.

‘Als jij in een snackbar een gehaktbal bestelt, dan verwacht je niet dat die vegetarisch is’, zo lichtte de advocaat van het bedrijf de zaak in 2022 toe. Als er geen vlees in zit, wordt dat er normaliter apart bij vermeld, zei hij.

Gemiddelde burger

Livekindly kreeg eind 2022 gelijk van de kantonrechter, maar verloor een half jaar later alsnog in hoger beroep. Het gerechtshof Den Haag stelde dat de gemiddelde Nederlander onder gehaktballen en hamburgers tegenwoordig ook de vegetarische variant begrijpt. Bij het aanbieden van zo’n gehaktballetje zal er weliswaar vaak bij verteld worden dat het een vegetarische variant is, maar ook dan is het nog steeds een gehaktballetje, schrijft het hof.

Daarop ging de onderneming in cassatie. Bij de Hoge Raad klaagt Livekindly dat het gerechtshof onvoldoende motivatie heeft gegeven bij diens stelling over ‘de gemiddelde Nederlander’. Zeker omdat het woordenboek nog wél vermeldt dat gehaktballen vlees bevatten, aldus de onderneming.

De advocaat-generaal constateert dat het verplichtstellingsbesluit geen nadere definities van gehaktbal of hamburger bevat. Verder worden deze producten in dat besluit opgevoerd als voorbeelden in de bredere categorie ‘gemaksvoeding’. Daar staat een ‘niet-limitatieve’ opsomming met voorbeelden, waarin ook veel hapjes zonder vlees genoemd worden, zoals salades, patat en desserts. De a-g maakt hieruit op, dat ‘een ruime werkingssfeer, waaronder voor vleesvervangers, in beginsel mogelijk is’.

Ex nunc

De a-g benadrukt dat de tekst van verplichtstellingsbesluiten ‘ex nunc’ geïnterpreteerd moet worden, dus naar maatschappelijke normen van vandaag – ook al is de tekst misschien lang geleden opgesteld, in een tijd dat een vleesloze gehaktbal nog niet denkbaar was. De tekst kan ‘meebewegen’ met nieuwe ontwikkelingen, zegt de a-g, verwijzend naar de zaak Booking.com, waar de Hoge Raad oordeelde dat Booking.com in feite een reisagent is, ook al doet het dat op een moderne manier.

Vleesvervangers zijn letterlijk bedoeld om vlees te vervangen – dus kan worden aangenomen, dat ze onder de noemer van het oorspronkelijke product (‘gehaktbal’, ‘hamburger’) geschaard kunnen worden, aldus de a-g. De uitleg die het hof geeft, is goed verenigbaar met het verplichtstellingsbesluit, vindt hij.

Snacks

Livekindly had ook nog betoogd dat met ‘gemaksvoeding’ in feite ‘snacks’ bedoeld wordt. En dat zijn de Like Meatballs niet: die zijn voor de maaltijd thuis. Het bedrijf klaagde dat het hof daar tegen onrechte niet naar gekeken heeft, maar volgens de a-g is dat terecht.

Het verplichtsstellingbesluit noemt gehaktballen als voorbeeld van gemaksvoeding. Zodra een product als gehaktbal kwalificeert, valt het dus onder gemaksvoeding, en hoeft niet meer gekeken te worden naar de verdere defintie van het begrip gemaksvoeding, staat in de conclusie.

De advocaat van het bedrijf kon gisteren niet reageren op vragen.

De Hoge Raad wijst naar verwachting eind september arrest, waarmee definitief rechtszekerheid zal ontstaan in de kwestie.