‘Geen renteafdekking voor jongeren is een gemiste kans’ — artikel bevat een betaalmuur

Veel pensioenfondsen zijn van plan de renteafdekking voor jongeren in het nieuwe stelsel flink te verlagen. Volgens Gosse Alserda een slecht plan dat leidt tot een hoger risico en een lager rendement.

De laatste tijd wordt er steeds meer bekend over het beleggingsbeleid dat pensioenfondsen willen voeren in het nieuwe stelsel. Het valt op dat veel fondsen kiezen voor geen – of een zeer lage – renteafdekking voor jongere deelnemers. Ook actuaris Marc Heemskerk stelt in een recent opiniestuk dat communicatie voor jongeren gericht moet zijn op het opgebouwde vermogen en dat als gevolg daarvan renteafdekking voor jongeren ongewenst is. Toch is volgens mij geen renteafdekking inregelen voor jongeren een gemiste kans.

Ook in het nieuwe stelsel kunnen deelnemers het pensioenvermogen niet vrij opnemen bij het pensioenfonds. Er is – op een beperkt bedrag ineens na – de verplichting om het vermogen om te zetten in een (variabele) pensioenuitkering. De hoogte hangt af van de rente. Bij een hogere rente kan meer pensioen worden uitgekeerd, omdat de kostprijs van het pensioen afneemt. Intrinsiek aan elk kapitaalgedekt systeem is dat pensioenuitkeringen op de lange termijn afhankelijk zijn van de rente. 

Zolang er geen vrijheid komt om met het pensioenvermogen te doen wat een individuele deelnemer zelf wil, gaat het dus ook in het nieuwe stelsel om de uitkeringen. Met behulp van renteafdekking kan dit risico worden verlaagd en zijn zowel jonge als oude deelnemers normaal gesproken beter af. Voor jongeren is dit risico zelfs nog groter dan voor ouderen. Vanwege de lange looptijd (duratie) is de impact van een renteverandering veel groter. Bovendien heeft het ook impact op nog in te leggen premies, waardoor het renterisico ten opzichte van het huidige vermogen nog groter is. 

Meer vrijheid

Zelfs als we verwachten dat jongeren meer te zeggen krijgen over hun pensioenvermogen tijdens de uitkeringsfase (zoals in het Verenigd Koninkrijk), dan is vooral het verwachte vermogen bij pensionering van belang en niet het huidige vermogen. Over het algemeen zien we dat bij een lagere rente het verwacht rendement op zakelijke waarden doorgaans lager is. Renteafdekking voor jongeren biedt dan ook enige bescherming tegen het risico van een langere periode van lagere rendementen.

Naast een lager risico kan renteafdekking ook bijdragen aan een hoger verwacht rendement. Zo zien we in de afgelopen decennia dat de rente op lange looptijden gemiddeld hoger is dan op korte looptijden. De zogeheten termijnpremie leidt ertoe dat renteafdekking gemiddeld genomen rendement oplevert. Zelfs als vanwege prudentie deze termijnpremie wordt weggelaten, levert een gedeeltelijke renteafdekking extra rendement op via diversificatie. Dit komt doordat bij schommelingen in de rente bij periodieke herbalanceringen de renteafdekking goedkoper wordt gekocht dan verkocht. Zelfs na transactiekosten heeft dit de laatste jaren 0,2%-punt tot 0,3%-punt aan het rendement van jongeren toegevoegd.

Onderpandsvereisten

Uiteraard zijn er ook argumenten tegen renteafdekking voor jongeren. Zo wil je volatiliteit in het pensioenvermogen wel enigszins meenemen voor die deelnemers die hun UPO aandachtig doornemen en heeft een hogere renteafdekking via de onderpandsvereisten invloed op het beschikbare vermogen voor andere beleggingen. Vooral voor de flexibele premieregeling is dit laatste een uitdaging, omdat onderpand hier vanuit de deelnemers zelf moet komen. In de solidaire premieregeling kan dit collectief worden geregeld en is dit meestal geen grote beperking. 

Voor de solidaire premieregeling lijkt een renteafdekking van pakweg 25% tot 50% wenselijk voor jongeren. Dit leidt tot niet te veel volatiliteit van het (huidige) vermogen en levert in de meeste gevallen evenmin problemen op met beschikbare ruimte voor onderpand. Tegelijk vermindert dit wel het risico en levert de afdekking een flinke bijdrage aan het verwacht rendement. Het risico kan wel afnemen met 14%, terwijl het verwacht pensioen tot wel 8% omhoog kan gaan, afhankelijk van de gehanteerde economische uitgangspunten. Renteafdekking voor jongeren achterwege laten vanuit bijvoorbeeld communicatie-overwegingen lijkt dan ook een gemiste kans.

Gosse Alserda is beleggingsstrateeg bij Aegon AM