‘Meer ruimte nodig om na invaren beleggingen aan te passen’ — artikel bevat een betaalmuur

Na het invaren op 1 januari willen veel pensioenfondsen onder meer hun renteafdekking in lijn brengen met de nieuwe beleggingsmix. Op dat moment moeten de financiële markten nog op stoom komen, waarschuwt Roel Mehlkopf. Daarom pleit hij voor meer tijd om de portefeuille aan te passen. 

‘Doe niet te veel tussen Sinterklaas en Driekoningen‘. Dat advies hoor ik regelmatig uit de mond van mijn collega’s op de handelsvloer bij Cardano. Het advies is gericht aan pensioenfondsen die grotere veranderingen willen doorvoeren in de beleggingsportefeuille. In de periode rondom kerst en nieuwjaar wordt er op financiële markten een stuk minder verhandeld. Dan wil je jezelf niet klem zetten met een beleid dat voorschrijft dat precies in die periode grote transacties moeten worden uitgevoerd.

Dit advies van de handelaren is nu extra relevant vanwege het invaren. De meeste pensioenfondsen zijn van plan om in te varen op nieuwjaarsdag. Die dag valt precies in de periode tussen half december en Driekoningen. Voor fondsen die geen grote veranderingen hoeven door te voeren, is dat geen probleem. 

Renteswaps

Maar er is ook een groep die wel substantiële veranderingen moet doorvoeren rondom het invaren. Een veel voorkomende situatie is dat renteswaps met lange looptijden van veertig en vijftig jaar grotendeels van de hand moeten worden gedaan. In de nieuwe premieregelingen verschuift de renteafdekking bij veel fondsen naar de kortere looptijden.

Dat roept de vraag op of we ons zorgen moeten maken over een scenario waarbij een groep pensioenfondsen tegelijkertijd door hetzelfde poortje moet in de financiële markten als het nogal rustig is.

Als een fonds in een illiquide markt veel veertig- tot vijftigjaars renteswaps wil afbouwen of omzetten naar kortere looptijden, dan gaat dat gepaard met hoge transactiekosten. Als het volume ook nog eens groot is, dan is er ook het risico dat handelsorders op dat moment niet kunnen worden uitgevoerd. Ook kan het de renteniveaus negatief beïnvloeden. Het advies vanuit de handelsvloer is daarom om grote transacties te spreiden over de tijd. Zo vermijdt een fonds dat het geforceerd moet handelen in een krappe markt.

In dit kader is het nuttig om te denken in scenario’s. Er is een scenario denkbaar waarin dit niet leidt tot problemen. Bij sommige pensioenfondsen zijn er immers helemaal geen grote aanpassingen nodig in de portefeuille. Bovendien hanteren niet alle pensioenfondsen dezelfde transitiedatum. Daarnaast zijn er pensioenfondsen die al ruim vóór het invaren een deel van de benodigde transacties afwikkelen. 

Geen aanbod

Maar toch is het zeker denkbaar dat er een situatie ontstaat waarbij meerdere fondsen op hetzelfde moment dezelfde transacties willen doorvoeren. Dat doen ze dan op dat moment dat er weinig of zelfs geen aanbod is vanuit de tegengestelde kant van de markt.

Vanuit risicomanagement is het verstandig dat fondsen de ruimte hebben om ook ruim na de transitiedatum nog de benodigde transacties uit te voeren. Bijvoorbeeld gedurende een periode van nog zes of twaalf maanden na de invaardatum. Dat maakt het mogelijk om de transacties meer te spreiden. Uiteraard moet het bestuur dan wel goed kijken naar de effecten op generaties. Er wordt dan in de eerste maanden na de start van de nieuwe regeling meer rente afgedekt dan benodigd, en dat effect (positief dan wel negatief) komt terecht in het overrendement. Maar de gevolgen daarvan zijn mogelijk acceptabel als op die wijze een groter risico wordt afgezwakt.

De kern van de zaak is dat de Wtp nergens expliciet de ruimte geeft aan pensioenfondsen om in een periode van bijvoorbeeld zes of twaalf maanden na invaren het beleggingsbeleid aan te passen. Op basis van de Wtp moet een pensioenfonds bij de eerste herbalancering na het invaarmoment direct de beleggingsportefeuille terugbrengen binnen de nieuwe bandbreedtes. Dat is vanuit risicomanagement onverstandig. Vandaar mijn oproep aan de wetgever en/of de toezichthouder: geef meer tijd aan pensioenfondsen om na invaren de beleggingsportefeuille aan te passen.

Roel Mehlkopf is pensioenfondsadviseur bij Cardano