‘Pensioenfondsen moeten hun eigen stem laten horen’ — artikel bevat een betaalmuur

Grote Amerikaanse vermogensbeheerders stemmen steeds vaker tegen esg-aandeelhoudersresoluties. Pensioenfondsen kunnen volgens Daan Spaargaren tegenwicht bieden. Dan moeten ze wel hun eigen stem kunnen laten horen.

Duurzame aandeelhoudersresoluties, die bijvoorbeeld oproepen tot een strenger klimaatbeleid, betere arbeidsomstandigheden of meer diversiteit, vinden de afgelopen jaren steeds vaker hun weg naar de agenda van aandeelhoudersvergaderingen van met name Amerikaanse concerns. Met de esg-wind in de rug kregen de resoluties door de jaren heen ook steeds meer steun. Veel bedrijven gaven als gevolg daarvan gehoor aan de roep tot meer maatschappelijke verantwoordelijkheid.

Inmiddels is van deze steun weinig meer over. Vanguard-baas Salim Ramji zei hier recentelijk over: ‘In ons rentmeesterschap en ons stemgedrag belichamen wij passiviteit.’ Van de vierhonderd aandeelhoudersresoluties met een sociale of milieudoelstelling bij Amerikaanse bedrijven steunde Vanguard er precies nul.

Vermogensbeheerders zoals Vanguard, maar ook BlackRock, stemden in 2021 nog mee met bijna de helft van deze aandeelhoudersresoluties. Vanguard steunt inmiddels geen enkele van deze oproepen meer, BlackRock nog slechts 4%. Ook breder is de dalende trend zichtbaar. De totale steun voor maatschappelijke aandeelhoudersresoluties halveerde van 33% in 2021 naar 16% in 2024. Wat is er veranderd? 

Botsen

Het is verleidelijk om het anti-esg-sentiment in Amerika de schuld te geven. Dit sentiment ziet in verduurzaming een bedreiging voor de economische vrijheid en voor traditionele industrieën. Maar deze verklaring vind ik te kort door de bocht en doet geen recht aan de uitdagingen waar de esg-beweging zelf voor staat. Wat zou een alternatieve verklaring kunnen zijn? 

Die is vrij simpel. Veel klimaatbeloftes en doelstellingen die in de esg-hoogtijdagen zijn gedaan, botsen de komende tijd met de realiteit van de markt. Om alle groene ambities te behalen moeten bedrijven grote investeringen doen in bijvoorbeeld nieuwe technologieën en energiebesparing. Dat kan op de korte termijn ten koste gaan van het rendement. Dat komt veel vermogensbeheerders slecht uit, want die worden vooral afgerekend op rendement. 

Daar wringt de schoen. Want veel vermogensbeheerders zoals Vanguard en BlackRock bedienen klanten zoals pensioenfondsen, die juist langetermijnrendement nastreven en een leefbare wereld. Pensioenfondsen beleggen de premies van burgers, die zich wel zorgen maken over klimaatverandering en belang hechten aan de energietransitie. Zij verwachten dat ondernemingen ook meewerken aan het oplossen van maatschappelijke problemen. Maar die stem van de eindbelegger bereikt het bestuur van deze bedrijven niet als vermogensbeheerders zich passief gedragen bij aandeelhoudersvergaderingen.

Stemrecht opeisen

Dit moet veranderen, en dat kan. Op de eerste plaats moeten aandeelhouders zoals pensioenfondsen bij hun vermogensbeheerders het stemrecht opeisen op de aandelen in hun bezit. Dit kan bijvoorbeeld met het zogenaamde pass-through voting, waarbij de vermogensbeheerder het stemrecht doorgeeft aan de klant. Die kan dan in lijn met de voorkeuren en de belangen van de achterban stemmen op aandeelhoudersvergaderingen. 

Vermogensbeheerders kunnen ook gesplitst gaan stemmen. Aandeelhouders die kiezen voor een klimaatbewust fonds van de beheerder, moeten ervan uit kunnen gaan dat met dezelfde filosofie wordt gestemd. BlackRock is daar inmiddels mee begonnen, en het is belangrijk dat deze vermogensbeheerder klanten actief wijst op deze mogelijkheid.

Nederlands stemrecht

Daarnaast kunnen de aandeelhoudersrechten worden uitgebreid ten aanzien van duurzaamheid. Terecht pleit Eumedion, de Nederlandse koepel van institutionele beleggers, voor het geven van een adviserende stem aan aandeelhouders over het duurzaamheidsverslag van ondernemingen. Een goed begin.

Nog beter is het wanneer aandeelhouders in Nederland ook rechten krijgen om zelf resoluties ter stemming in te dienen voor de aandeelhoudersvergadering van Nederlandse bedrijven. Nu hebben minderheidsaandeelhouders in Nederland veel minder zeggenschap in vergelijking met aandeelhouders in de VS en enkele Europese landen zoals het Verenigd Koninkrijk en Zwitserland. Een zeer ongewenste situatie.  

Wie in deze tijd enkel passiviteit nastreeft, zou niet mogen beschikken over het stemgedrag van klanten. Aandeelhouders hebben met hun stem invloed op het gedrag van bedrijven. Als uiteindelijke eigenaar moeten de aandeelhouders zelf zeggenschap uitoefenen over het stemmen. 

Daan Spaargaren is senior strateeg verantwoord beleggen bij PME.