Emigratie pensionado’s als oplossing? — artikel bevat een betaalmuur

Nederland wordt geteisterd door woningnood en krapte op de arbeidsmarkt. Gepensioneerden kunnen een steentje bijdragen aan de oplossingen door te verkassen naar het buitenland, volgens Adri van der Wurff. 

Jaap van Heerden heeft in 1971 door een ludieke ingeving verschillende wereldproblemen tegelijk opgelost. De columnist stelde voor alle strijdkrachten te laten bestaan uit dienstplichtige gepensioneerden. Hij voorzag dat daarmee de oudjes niet alleen wat meer lichaamsbeweging kregen, maar dat ook de kans op oorlog af zou nemen en dat – als het er dan toch van zou komen – de gevechten een stuk gemoedelijker zouden verlopen. Er zouden ook minder bejaardentehuizen nodig zijn. Bovendien zou niet meer worden geklaagd over de zinledigheid van de oude dag, want ‘de diensttijd is de beste tijd van je leven’.

Toen Van Heerden het idee opperde was de wereld er duidelijk nog niet klaar voor. Maar nu de vergrijzing ons dwingt alle beschikbare menskracht zo efficiënt mogelijk in te zetten, is het tijd nog eens goed naar zijn suggestie te kijken. Scootmobiels en exoskeletten zorgen voor de nodige mobiliteit en een drone besturen kan ook vanuit een rolstoel. Zo kan de derde helft nog erg spannend worden.

Lastiger klus

Of tachtigplusser Van Heerden nog net zo enthousiast is over zijn eigen idee, weet ik niet. Bovendien wilde en wil de rest van de wereld er niet aan. Hooguit Rusland, nu er onvoldoende jongeren meer over zijn voor het leger. Voor andere, democratische landen zal invoering van dit idee een nog lastiger klus zijn dan de Wtp door het parlement krijgen. Toch vraagt de dubbele vergrijzing creatieve oplossingen. Meer ouderen die steeds langer leven, zullen onze maatschappij ingrijpend veranderen. De daarbij horende ouderenzorg kampt nu al met forse personeelstekorten.

Rudi Westendorp, oud-hoogleraar ouderengeneeskunde, ziet een mooie oplossing: de ouderen gaan voor elkaar zorgen. Zo is naar zijn mening het hele mantelzorgprobleem opgelost.
Anderen, zoals de CBS-hoogleraar Ruben van Galen, laten juist zien dat vooral 85-plussers mantelzorg nodig hebben en dat die zorg, ook als je de mensen tussen de 50 en 85 jaar meetelt, demografisch steeds lastiger te leveren zal zijn. Waar er nu theoretisch nog meer dan veertien mantelzorgers zijn voor elke 85-plusser, zijn dat er in 2035 nog maar acht, en in 2050 slechts vijf. Ook het aantal benodigde plekken in verpleegtehuizen zal ver achterblijven bij de vraag.
Een bijkomend probleem is dat we er niet op moeten rekenen dat we via arbeidsmigratie het zorgprobleem kunnen opvangen. Politiek ligt migratie nu natuurlijk al onder een vergrootglas, maar ook praktisch gesproken gaat het om zeer grote aantallen migranten, die de huisvesting en infrastructuur nog verder onder druk zullen zetten.

Tijd voor een ander idee met een knipoog. Geen zorgimmigratie maar ouderenemigratie. Moedig de gepensioneerden die dat willen aan om te vertrekken naar een buitenland waar ze zeker kunnen zijn van voldoende zorgaanbod, woongelegenheid, en een fors betere koopkracht dan ze met hun pensioen in Nederland al hebben. De Verenigde Staten hebben Florida als pensionado-paradijs, maar de Nederlanders kunnen qua koopkracht in bijna de hele wereld terecht. Zuid-Spanje staat al klaar om van overwinteradres permanente locatie te worden en vele landen zullen graag volgen. In 2022 emigreerden een kleine zesduizend 65-plussers, waarvan iets meer dan een derde de gezondheid als motief noemde. 

Boerenkool

Ik hoor de bezwaren al aankomen. Hoe moet het dan met de taal, de boerenkool met worst en de kinderen? Die kinderen zouden best opgelucht kunnen zijn als ze niet tweemaal per week hun oude vader moeten helpen met douchen en in plaats daarvan viermaal per jaar een familiebezoek aan een prettig land kunnen brengen. Voor het eten, inclusief de patat en frikandellen, zijn ook oplossingen. Zie Benidorm, waar men zich naar verluidt trouwens ook prima kan redden in het Nederlands. En men vertrekt nu al regelmatig naar Turkije voor zorgingrepen waarvoor men in Nederland op de wachtlijst moet.

De voordelen zijn aanzienlijk. De zorg krijgt minder capaciteitsproblemen in bedden en personeel. De krapte op de arbeidsmarkt neemt af. Het woningtekort wordt fors kleiner. Het openbaar vervoer en de wegen worden minder vol. De bevolkingspiramide gaat er weer meer uitzien als een piramide. We ontlopen als Nederland het Japan-scenario. 

Prachtige salarissen

De stand van de Nederlandse pensioenfondsen wordt ineens voor meer landen een te koesteren aandachtspunt. De fondsen leveren niet alleen prachtige salarissen voor al die vermogensbeheerders, maar nu ineens ook voor veel zorgverleners en horeca-uitbaters in Spanje, Portugal, Turkije, en Thailand. Heel de wereld juicht als Tuur Elzinga gelijk krijgt en iedere gepensioneerde erop vooruitgaat. En niet te vergeten: de politieke partijen die met immigratie in hun maag zitten worden op hun wenken bediend. Evenals al die ouderen die klagen dat Nederland een steeds voller en slechter land wordt.

Mijn enige aarzeling is dat ik dit waarschijnlijk te vroeg schrijf, net als de 31 jaar jonge Jaap van Heerden die de gepensioneerden het leger in wilde hebben. Kan ik wel voldoende invoelen hoe het is voor de ouderen zelf, ook al ga ik in juni mijn eerste AOW krijgen? Ik leg me er bij voorbaat bij neer dat men mijn speelse voorstel niet helemaal serieus neemt. Het zij zo. Met mijn twee zussen die permanent in Frankrijk wonen en een broer die gaat pensioneren in Engeland zal ik goed kunnen vergelijken of Nederland een pensioenparadijs blijft of dat dit ophoudt zodra er zorg nodig is.

Adri van der Wurff is voormalig pensioenbestuurder.