Jongere slapers kunnen, in een slechtweerscenario, hun bij pensioenfonds Gasunie opgebouwde aanspraak volledig kwijtraken onder de Wtp. Dat heeft te maken met het relatief hoge genomen beleggingsrisico.
Dat blijkt uit het transitieplan van pensioenfonds Gasunie, dat ruim €2 mrd belegt voor zo’n 4.500 deelnemers. In het plan staat dat de ondergrens voor slapers tot 45 jaar in het slechtweerscenario (de 5% slechtste resultaten) -100% is.
Dit betekent dat sociale partners het acceptabel vinden als slapers tot 45 jaar hun hele bij het pensioenfonds opgebouwde pensioen verliezen, constateert de Vereniging Inactieven pensioenfonds Gasunie en GasTerra. ‘De ondergrens van -100% voor slapers tot en met 44 jaar wil overigens niet zeggen, dat de kans voor deze groep hun hele pensioenopbouw te verliezen beperkt is tot 5%. Die kans kan ook 10% of 15% zijn.’
De begin 2024 opgerichte vereniging – die meer dan 10% van de slapers vertegenwoordigt en daarom wettelijk hoorrecht heeft over de nieuwe regeling – vindt -100% vanzelfsprekend te gortig. ‘Wij pleiten voor een hogere ondergrens voor slapers tot en met 49 jaar van hooguit -66%’, stelt de slapersvereniging, die er voorts op wijst dat ‘niet alle slapers op dit moment aangesloten zijn bij een pensioenfonds.’ Deze groep bouwt dus niet elders pensioen op.
Sociale partners stellen in een reactie het ‘uiteraard niet gewenst’ te vinden dat gewezen deelnemers hun hele pensioen bij het pensioenfonds kunnen verliezen, ‘maar realiseren zich dat dit de consequentie kan zijn bij slechtweerscenario’s’.
Nog toetsen
Het pensioenfondsbestuur moet de opdracht de sociale partners afgelopen september gaven nog formeel aanvaarden. ‘Daartoe gaan we de uitkomsten van het transitieplan toetsen tegen het eigen evenwichtigheidskader’, zegt voorzitter Joost Hooghiem. ‘Maar ik verwacht geen grote verrassingen. We zijn met z’n allen natuurlijk ook al wel twee jaar onderweg met dit proces.’
Volgens Hooghiem ziet het mediane scenario er voor slapers goed uit. ‘Het goedweerscenario ziet er voor deze groep zelfs héél goed uit. En inderdaad, ook omdat er voor slapers geen premie meer wordt ingelegd, ziet het slechtweerscenario er voor hen slecht uit. Maar dan is het ook wel héél slecht weer. En dat jarenlang’, nuanceert hij.
Die extreme uitslagen voor met name jonge slapers zijn volgens de bestuurder een effect van het nieuwe pensioenstelsel, waarmee elk fonds te maken krijgt. ‘Al hangt de mate waarin wel af van hoeveel risico je neemt in je beleggingsbeleid en in hoeverre je de leenrestrictie opheft.’ Dat pensioenfonds Gasunie relatief veel beleggingsrisico neemt, past volgens Hooghiem bij het profiel van de deelnemers: hoogopgeleid en met hogere inkomens.
Tegemoetgekomen
Op één punt zijn sociale partners de vereniging van slapers tegemoetgekomen. ‘Vanuit de overtuiging dat na slecht weer er beter weer komt, kan een klein verschil in de ondergrens een groot verschil maken in het uiteindelijk te verwachten pensioen. Daarom passen sociale partners de ondergrens van de bandbreedte aan voor de leeftijdscategorie vanaf de groep 35-40.’
De groep die volledig verlies van het opgebouwde pensioen riskeert, krimpt hierdoor van 161 slapers (de cohorten van 20 tot 45 jaar) naar 24 slapers (20 tot 35 jaar). In totaal telt het pensioenfonds, dat per 1 januari 2027 over wil naar een solidaire premieregeling, 738 slapers. De groep 35- tot en met 39-jarigen moet overigens nog steeds rekening houden met een pensioenverlies van 97,5%.
Dooddoener
Pensioen Pro-columnist Adri van der Wurff ziet het allemaal met verbazing aan. ‘Transitieplannen bevatten vaak dezelfde dooddoener dat ze ervan uitgaan dat slapers elders pensioen opbouwen‘, aldus de voormalige pensioenbestuurder, die zich in een recente column al eens uitsprak over het lot van de slapers. Het idee bij die opmerking is: zelfs als slapers bij een bepaald pensioenfonds niets zouden overhouden, is dat geen ramp, want ze hebben nog meer potjes op het vuur.
Fonds doet brede studie naar carve-out
In een reactie op de zorgen bij slapers heeft pensioenfonds Gasunie aangeboden hen mee te nemen in een onderzoek naar zekerstelling van een deel van de rechten in een zogenoemde carve-out, ná de transitie. Dit onderzoek is onlangs gestart, zegt voorzitter Joost Hooghiem. ‘We hebben dit in eerste instantie breed ingestoken. Naast gepensioneerden en een bepaalde groep slapers nemen we ook alle nabestaanden- en wezenpensioenen mee.’
Het fonds ziet ook risico’s aan die operatie. Hooghiem: ‘Wat betekent welk aantal uittredende deelnemers – en met welk vermogen – voor de achterblijvende deelnemers? Als er veel behoefte aan deze vastigheid is, moet je je zelfs afvragen of er wel voor de juiste premieregeling is gekozen. Dan was een flexibele regeling, met de optie van een vaste uitkering, misschien beter geweest. Maar zelf verwacht ik dat het om kleine aantallen uittreders zal gaan.’
Van der Wurff schrijft echter: ‘Het is opmerkelijk dat de vakbonden in het kader van de transitie naar Wtp vergeten zijn dat er zzp’ers bestaan, ook wel zelfstandigen zonder pensioenopbouw genoemd. Diezelfde bonden vinden het blijkbaar een acceptabele uitkomst dat die slapende zzp’ers het risico gaan lopen dat stukje pensioen dat ze wél hebben opgebouwd onder het nieuwe regime kwijt te raken.’
Een andere Pensioen Pro-columnist, actuaris Marc Heemskerk, noemde dit onlangs juist een volkomen logische uitkomst, die voortvloeit uit de verschillen tussen de nieuwe Wtp-regeling en het huidige ftk. ‘We wilden in het nieuwe stelsel toch juist eerder en meer kunnen indexeren en meer beleggingsrisico nemen op jonge leeftijd, omdat dit gedragen kan worden, ook in slecht weer? Daarbij moeten alle scenario’s worden bekeken. Het mediaan- en goedweerscenario pakken voor slapers in het nieuwe stelsel veel beter uit.’
Mitigerende mogelijkheden
Volgens sociale partners bij Gasunie hebben zelfstandigen ‘diverse mogelijkheden om invulling te geven aan de opbouw van pensioen. Bij de inrichting van deze pensioenvoorziening kan rekening gehouden worden met het relatief offensieve profiel van de beleggingen bij pensioenfonds Gasunie, door in de eigen pensioenvoorziening een defensievere risicohouding aan te nemen. Op deze manier kunnen slapers overall zorgen voor een passend risicoprofiel.’
Sociale partners noemen de gevolgen van de transitie voor slapers die zelfstandige zijn geworden overigens ‘een breder aandachtspunt dat niet alleen bij Gasunie speelt’ en willen hiervoor bij de politiek om aandacht vragen.
Slapers die wél bij een nieuwe werkgever pensioen opbouwen wordt gewezen op de mogelijkheid tot een waardeoverdracht. Bij voorkeur ná de transitie, omdat zij dan nog kunnen profiteren van het verdelen van de stevige buffer van pensioenfonds Gasunie (dekkingsgraad eind 2024 137,4%). ‘Met deze mitigerende mogelijkheden achten sociale partners de gehanteerde werkhypotheses acceptabel en evenwichtig.’
Medewerkers GasTerra worden slapers precies op het moment van de transitie
Naast de pensioenen van Gasunie-medewerkers beheert het fonds ook die van de werknemers van groothandelaar GasTerra. Met het besluit de productie uit het Groningenveld te stoppen, worden de bedrijfsactiviteiten van GasTerra ook eind 2026 beëindigd. Medewerkers die op 31 december 2026 nog in dienst zijn, worden per 1 januari 2027 ontslagen. De dag dat pensioenfonds Gasunie wil invaren.
De medewerkers van GasTerra worden zodoende slapers precies op het moment dat het vermogen uit het fonds verdeeld gaat worden. ‘Zij beleven een heel beroerde seconde’, erkent pensioenfondsbestuurder Joost Hooghiem. Het fonds is daarom voornemens om, als de geschetste situatie zich voordoet, extra pensioenvermogen toe te kennen aan de naar verwachting kleine honderd medewerkers die tot de bedrijfsbeëindiging in dienst zijn. Onder de voorwaarde dat geen sprake is van een dubbele compensatie, als zij meteen bij Gasunie in dienst zouden treden.
U moet ingelogd zijn en een geldig abonnement hebben om een reactie te plaatsen.