‘Pensioenfondsen kunnen toekomst Europa positief beïnvloeden’ — artikel bevat een betaalmuur

Economisch staat Europa al twintig jaar stil en pensioenfondsen kunnen helpen het tij te keren. De grote allocatie naar de Verenigde Staten heeft de aandacht van fondsbesturen, maar is niet zomaar te veranderen.

Dat kwam naar voren op het Beleggersberaad van Pensioen Pro, eerder deze week in Rotterdam. ‘Europa staat met de rug tegen de muur’, aldus Kees Koedijk, hoogleraar Banking en Finance in Utrecht en daarnaast onder meer toezichthouder bij het pensioenfonds van DNB. Nog eens twintig jaar zonder economische groei is volgens hem niet houdbaar. ‘Dat moet echt anders.’

Hij schetste het ontstaan van een multipolaire wereld waarin Zuidoost-Azië en China de hegemonie van de Verenigde Staten niet langer aanvaarden. Wil Europa tegenwicht bieden, dan zal het economisch beleid drastisch moeten veranderen. Kernwoorden: een gezamenlijke kapitaalmarkt zoals oud-ECB-voorzitter Mario Draghi oppert in zijn rapport over het versterken van de Europese concurrentiekracht, innovatiever en ondernemender. ‘Die kant moet het gewoon uit.’ Aan de ommekeer kunnen pensioenfondsen positief bijdragen, meent Koedijk.

Verder vindt hij de grote allocatie naar Amerikaanse beleggingen, zo’n 60% van de publieke aandelen waarin fondsen beleggen staat genoteerd in de VS, riskant. Ja, dat weerspiegelt de wereldmarkt en Amerikaanse bedrijven hebben het veel beter gedaan. Tegelijkertijd zijn er grote risico’s in de VS, zoals de overheidsfinanciën die ‘ontzettend fragiel’ zijn. Er hoeft maar iets te gebeuren of de markten raken in paniek, aldus Koedijk. Zijn suggestie aan pensioenfondsen: denk nog eens goed na over die 60%, stuur bij en breng de weging in vijf jaar terug tot zo’n 50%.

Weerklank

Het verhaal van Koedijk vond weerklank bij Jacques van Dijken, directeur van SPMS, het beroepspensioenfonds voor medisch specialisten, en tot januari komend jaar voorzitter van koepelorganisatie PensionsEurope. ‘We zien de verandering richting een multipolaire wereld.’ Maar vooralsnog heeft dat geen invloed op de samenstelling van de portefeuille, vertelde hij. Volgens hem geldt dat Nederlandse pensioenfondsen in het algemeen overwogen zijn in Europa, ondanks de 60% allocatie naar Amerikaanse aandelen. De reden: ‘De kapitaalmarkt hier is een zesde van die in de VS.’ Volgens Van Dijken, sprekend als voorzitter van PensionsEurope, heeft de Europese samenleving belang bij de groei van de Europese kapitaalmarkt.

Ook Anne Kock, bestuurslid bij PGB, zei het verhaal van Koedijk ‘helemaal’ te herkennen. ‘Het is aan onze bestuurstafel het gesprek van de dag, naast de Wtp.’ Vooralsnog heeft dat geen invloed op de beleggingen. ‘We zien allemaal de zeepbubbel ontstaan. Maar wanneer knapt die? Ik weet het niet.’ Kock merkte op dat het pensioenfonds als taak heeft de pensioenen van de achterban te verzorgen. En dat kan volgens haar het beste risicogebaseerd. Vooralsnog wijzen de scenario’s nog niet op knappen.

Net als SPMS en PGB houdt PFZW voorlopig de hoge allocatie naar de VS aan. ‘De allocatie naar de VS is nog steeds rond de 60%’, zei bestuurslid Peter Ferket. Maar aangezien de aandelenportefeuille bottom-up is opgebouwd ‘hebben we nu ruimte om verschuivingen te doen’.

Durfkapitaal

Koedijk noemde de drie pensioenfondsen ‘heel voorzichtig’; fondsen zouden in zijn optiek ondernemender moeten gaan denken en zouden moeten toegroeien naar 4% tot 5% durfkapitaal.

Volgens hem kunnen pensioenfondsen ‘een veel actievere rol spelen’, rekening houdend met hun taak te zorgen voor een goed pensioen. ‘Europa heeft intellectueel leiderschap nodig. Pensioenfondsen kunnen dat organiseren en kunnen de boot echt verleggen.’

Verleggen betekent ook helpen maatschappelijke problemen op te lossen. Het is positief dat ABP vorige maand bekendmaakte €500 mln te investeren in betaalbare huur, aldus Koedijk.