Als Booking.com verplicht zou worden aangesloten bij de PGB-pensioenregeling voor de reisbranche, leidt dat tot het einde van het verplichte pensioen én de cao van de hele sector, waarschuwt de advocaat van dit bedrijf.
De Booking-advocaat, Stefan Sagel, stelde dit gisteren bij het gerechtshof Den Haag. Daar diende een zaak over de eventuele aansluiting van het bedrijf bij PGB dat, als opvolger van pensioenfonds Reiswerk, de verplichte regeling voor de reisbranche uitvoert.
Booking.com had twee jaar geleden bij de Hoge Raad een zaak verloren over de vraag of het met zijn boekingsite daadwerkelijk ‘bemiddelt’ bij reisovereenkomsten. De zaak werd daarna terugverwezen naar het gerechtshof, dat zich moest buigen over de vraag of Booking.com zich ook ‘in hoofdzaak’ daarmee bezighoudt. Als meer dan de helft van de loonsom hieraan wordt besteed, valt Booking onder de verplichtstelling van PGB.
Bij de zitting stelde Booking, dat dit niet zo is. Van de medewerkers is 80% IT’er, en die werken aan de techniek achter veel meer zaken dan reisbemiddeling. Zo biedt Booking diensten aan voor hotels (zoals verzekeringen, betalingen, verbetering van online vindbaarheid en duurzaamheidsberekeningen), evenals verhuur van auto’s en verkoop van concertkaarten. Allemaal geen reisbemiddeling, zei Sagel. Verder zouden volgens Booking alleen werknemers die het boekingsplatform ‘in de lucht houden’ eventueel onder de definitie vallen, en niet degenen die werken aan verdere innovatie en ontwikkeling ervan. Volgens Sagel komt het aantal medewerkers dat zich met reisbemiddeling bezighoudt per saldo ruim onder de 30% uit.
De advocaten van PGB vonden dit een ongeloofwaardig verhaal. Het bedrijf haalt 90% van de omzet uit de boekingen van accommodaties, zei advocaat Thomas Stouten. ‘Dan zou dus 80% van de duizenden werknemers zich bezighouden met 10% van de omzet. Ik geloof dat gewoon niet.’ Wat zouden de aandeelhouders vinden van zo’n situatie, vroeg Stouten zich af.
Reisovereenkomsten zijn de kernactiviteit van Booking, blijkens statuten, jaarverslag en website, aldus de PGB-advocaten. De techneuten, 80% van de werknemers, werken juist allemaal aan hetzelfde IT-systeem, wat een middel is om het doel van reisbemiddeling te bereiken. Daarmee zijn ze dienstbaar aan de kernactiviteit van reisbemiddeling, en dat geldt trouwens ook voor afdelingen als marketing en financiën, aldus PGB.
Na alle discussie over wat werknemers in feite doen, kwam Booking.com nog met een waarschuwing. Als het bedrijf zijn zaak zou verliezen, is dat het einde van de verplichtstelling van het pensioen én de cao in de sector. De pogingen om Booking.com aan te sluiten hebben ‘een hoog harakiri-gehalte’, beweerde advocaat Sagel. Het zou betekenen dat de witte vlek groter wordt. Volgens hem heeft PGB daarom zelfs belang bij verlies in deze rechtszaak.
Representatief
Hoe zou de verplichtstelling op de helling kunnen komen? De regelgeving werkt als volgt. Sociale partners in een sector vragen om de zoveel jaar verlenging van de verplichtstelling van hun pensioenregeling aan bij het ministerie van Sociale Zaken. Ze kunnen ook vragen om algemeen-verbindendverklaring van een cao. Hierbij moeten de aanvragende sociale partners voldoende representatief zijn voor de hele sector. In de praktijk wordt gekeken naar hoeveel werknemers er zitten bij ondernemingen die lid zijn van de werkgeversorganisatie, in dit geval de ANVR.
De ANVR berekende medio 2021 een representativiteit van 73%: van de 8713 werknemers in de hele reissector werken er 6360 bij ANVR-leden, zo meldt de organisatie desgevraagd.
Maar Booking.com is geen lid van de ANVR. Als er 3137 werknemers van Booking.com worden toegevoegd aan het totaal van de sector, dan haalt de ANVR nog maar een representativiteit van 53%, becijferde Booking.com vorig jaar. Sagel verwacht dat dit percentage nu nog lager uit zal pakken, zei hij gisteren, omdat het aantal werknemers bij Booking.com inmiddels is gestegen tot 4600. De eerdere sommen dateren uit de coronaperiode.
Bij percentages onder 55% wordt de verplichtstelling ‘in beginsel’ niet verlengd, en de cao niet algemeen verbindend verklaard, tenzij de minister van Sociale Zaken bijzondere omstandigheden ziet. Onder de 50% vervalt ook dat laatste achterdeurtje voor de verplichtstelling van de pensioenregeling. Die kan dan echt niet verleend worden volgens de beleidsregels.
Eerder gebeurde dit bij het pensioenfonds voor de Rijn- en Binnenvaart, omdat te weinig bedrijven lid waren van werkgeversorganisatie Koninklijke Binnenvaart Nederland (representativiteit: 44,5%). Voor die sector wordt nu een nieuwe, vrijwillige regeling bij een ppi opgetuigd.
Speculatief
Bij de zitting van gisteren noemden de PGB-advocaten dat de stelling van Booking over de verplichtstelling irrelevant. De zaak tussen PGB en Booking.com gaat daar niet over, zeiden zij. Voor de aanvraag van verplichtstelling bestaan andere procedures. De eventuele gevolgen die Booking.com schetst, zijn speculatief. Bestuursleden van PGB hadden een vergelijkbare reactie.
Frank Radstake, adjunct-directeur van de ANVR, erkent desgevraagd echter het risico voor de cao en de verplichtstelling. Volgens hem komt dit wel pas aan de orde als Booking.com definitief zijn zaak verliest – de procedure zal waarschijnlijk nog geruime tijd duren. De uitspraak van het hof volgt in januari 2024, maar bij verlies is de kans groot dat Booking.com opnieuw in cassatie gaat.
Verder moeten alle cijfers over aantallen werknemers nog maar eens worden geverifieerd bij de volgende verlenging van de verplichtstelling, zegt Radstake. De ANVR-bestuurder benadrukt tot slot: als de representativiteit in dit scenario echt zo sterk zou dalen, dan is dat alleen het gevolg van een keuze van Booking.com om geen ANVR-lid te worden. ‘En ze zijn welkom bij ons.’
€405 mln
De kans dat Booking.com uiteindelijk toch ANVR-lid wordt, lijkt echter bijzonder klein. Het bedrijf wil in ieder geval niet vallen onder de pensioenplicht en evenmin onder de cao. De bewoordingen van de cao en pensioenverplichting lijken sterk op elkaar, waardoor bij verlies in de pensioenzaak ook de cao-verplichting dreigt voor Booking.com. Dat geeft de zaak extra belang voor het bedrijf.
Uit meest recente kwartaalcijfers blijkt dat het bedrijf rekening houdt met ruim €405 mln aan kosten, als het de pensioenzaak verliest. Een woordvoerder kon niet aangeven hoe dit bedrag is opgebouwd. Booking.com heeft sinds 2015 een pensioenregeling lopen bij ppi BeFrank, waar als het goed is ook vermogen is opgebouwd.