Van kraker via pensioenjournalist tot fietsenmaker

Na bijna 25 jaar schrijven over pensioenfondsen gaat Pensioen Pro-redacteur Frank van Alphen zelf met pensioen. Nu opent hij een fietsenwerkplaats in Haarlem.

Frank van Alphen (1958) woonde als student in een kraakpand aan de Oudezijds Voorburgwal in Amsterdam. Hij deed aan maatschappelijk betrokken theater en verdiende bij met de productie van ‘energieballen’, vol noten en dadels, die hij verkocht aan natuurvoedingswinkels.

Zoals meer linksgeoriënteerde jongeren van die tijd kwam Van Alphen toch in een degelijk beroep terecht: journalist over economische en financiële onderwerpen, meer in het bijzonder pensioenen.

Had je dat ooit gedacht, toen je kraker was?

‘Nee. Maar ik had al ervaring opgedaan met het concept pensioen: geld krijgen zonder te hoeven werken. Zoals velen begin jaren tachtig had ik een uitkering, die kon je toen makkelijk krijgen. En economie interesseerde me ook zeker. Ik koos het als bijvak bij mijn studie Communicatiewetenschap aan de UvA. De docent was een Marxist. Maar hij behandelde ook andere theorieën.’

Het was nog een lange weg naar Pensioen Pro vanaf daar.

‘Ik kwam op dat punt via allerlei andere takken van journalistiek, in dat vak ben ik jong begonnen. Als student kreeg ik via mijn vader – hij was freelance journalist – een bijbaan bij Nieuwsblad Transport. Ik schreef over de verpakkingsindustrie.

Net als bij de pensioensector geldt: als je je meer gaat verdiepen in zo’n branche, blijkt er een interessante, veelzijdige wereld achter schuil te gaan. Technologie: de materialen veranderen. Demografie: de trend naar eenpersoonsverpakkingen. Milieu: het statiegeldverhaal. Er was genoeg om over te schrijven.

Later solliciteerde ik bij NRC Handelsblad op de economieredactie. Ik kwam van het Nieuwsblad Transport, dus in mij zagen ze een transport- en havenredacteur. Maar ik was erg onervaren en ik woonde in Amsterdam, zonder auto. Dan is die haven ver weg. Ik had mij nog wel voorbereid met het boekje ‘How to bluff your way into finance’, maar ik moest daar toch erg op mijn tenen lopen. Ik ben weggegaan en heb toen zeven jaar bij de Consumentengeldgids gewerkt.

Daar heb ik veel over financiën geleerd. Schrijven voor consumenten is een uitdagend journalistiek genre. De Consumentengids en de Geldgids werden destijds door volksstammen Nederlanders gespeld. De gids had enorme autoriteit en abonnees en hun familieleden baseerden er financiële beslissingen op. Alles moest 100% kloppen, anders gingen onze lezers mogelijk het schip in. Ik heb daar geleerd nauwkeurig te werken.

Daarna werkte ik enkele jaren bij het FD, en vervolgens acht jaar bij de Volkskrant. Bij beide kranten kreeg ik pensioen in mijn portefeuille.’

Hoe kreeg je het onderwerp pensioen toebedeeld, koos je daar bewust voor?

‘Sommige mensen komen bij een krant werken met een duidelijk plan: ze willen per se de politiek volgen, of buitenlandcorrespondent worden, of filmrecensies schrijven. Ik had dat niet.

Bij kranten werkt het dan vaak zo. In de redactievergadering wordt gevraagd: ‘wie wil een stukje over dit pensioenonderwerp schrijven?’. Niemand anders stak direct zijn vinger op en ik zei: ‘ik wil het wel doen’. Zo schreef ik een eerste stuk over pensioen. Toen er daarna weer een pensioenonderwerp langskwam, werd ik opnieuw aangekeken. Ik had daar immers al eerder over geschreven. En zo ben je de specialist, voor je het weet.

Zo ben ik in de pensioenjournalistiek gerold. Ik denk dat dit voor meer collega’s geldt. Na een aantal jaren Volkskrant begon ik voor mijzelf en daarna ben ik bij Pensioen Pro beland.’

Welk pensioenverhaal staat je nog helder voor de geest?

‘Dit speelt in 2004. De Pensioen- en Verzekeringskamer hield nog toezicht op pensioenfondsen. Ik weet ook nog dat ik naar theaterfestival de Parade ging na mijn werk. Toen werd ik gebeld over een belangrijke brief van de PVK. Dat was de eerste brief waarin de toezichthouder onomwonden waarschuwde voor kortingen. Ik moest terug naar de redactie en de Parade uit mijn hoofd zetten. Achteraf bezien was het een mijlpaal. Korten – of afstempelen, zoals het ook werd genoemd – werd onmogelijk geacht.’

Hoe heb jij de pensioensector ervaren?

‘Mensen zijn in deze sector geen concurrent van elkaar, dat praat makkelijker. Het is iets gemoedelijker en minder commercieel dan elders. Als vakblad kun je vervolgens lezers helpen, door te vertellen hoe de buren bepaalde zaken aanpakken. Wat wel opvalt – en dat neemt steeds meer toe – is dat elk woord op een goudschaaltje wordt gewogen. Mensen zijn snel bang iets verkeerd te zeggen. Met name als het over de toezichthouders gaat. Voor wat voor wraak vreest men dan? Het lijkt mij wat overdreven.’

En het werken bij Pensioen Pro?

‘Dat was voor mij een fijne werkomgeving. Journalistiek in het algemeen vind ik leuk. Het is intellectueel uitdagend, en je hebt een zekere autonomie. En in de journalistiek werken mensen die doordenken en kritisch kijken naar zaken. Mensen die taalgevoelig zijn.

Die zaken werden bij Pensioen Pro gecombineerd met een prettig team, waarin het goed samenwerken is en waarin we elkaar als het nodig was altijd ondersteunden. Een compliment aan de collega’s voor de afgelopen twaalf jaar.’

Wat ga je doen met je vrije tijd?

‘Ik ga een werkplaats opzetten waar mensen langs kunnen komen om zelf hun fiets te repareren, voor een kleine bijdrage, pakweg €5 per halfuur. Ik stel de gereedschappen ter beschikking en ik help de fietsers ook. Als klant kun je goedkoop je fiets gerepareerd krijgen en je leert er ook wat van. Ik heb via-via een locatie geregeld in een fietsenstalling in Haarlem. En van een gestopte fietsenmaker heb ik de complete inboedel gekocht. Ik heb gereedschap waarvan ik niet weet waar het voor dient.

Het idee hiervoor heb ik opgedaan op vakantie in Normandië. Ik kwam toevallig op zo’n plek en het leek me leuk en gezellig. Allemaal mensen die samen met hun handen bezig waren en kletsten. Die sfeer sprak me erg aan. Ik weet weinig van fietsreparatie, dat moet ik gaan leren. Maar ik knutsel wel graag, in huis of aan kapotte apparaten. Het is ook fijn om niet achter een computerscherm te hoeven zitten.

Verder ga ik door met hobby’s die ik al had: capoeira, twee keer per maand bezoekers rondleiden in molen De Adriaan in Haarlem, het Nederlands oefenen met een Syriër met wie ik sinds 2021 bijna wekelijks praat en klusjes in huis.’

Blijf je betrokken bij de pensioensector?

‘Ik vermoed van niet. Maar ze mogen mij altijd bellen. Als het niet te vaak hoeft, vind ik vergaderen best leuk. Dus ergens af en toe meedenken over pensioen is zeker mogelijk.’