In mei meldde ABP trots dat ‘constructief overleg’ met Shell over vermindering van CO2-uitstoot had geleid tot resultaten. Inmiddels vindt het fonds verkopen toch beter dan de dialoog aangaan.
Zelfs critici waren verbaasd over de timing van ABP’s aankondiging gisteren dat het alle beleggingen in producenten van olie, gas en kolen gaat verkopen. ‘Dit is een grote verrassing’, stelt Liset Meddens directeur van Fossielvrij NL, dat een rechtszaak tegen ABP voorbereidde. Die rechtszaak is nu van de baan.
Meddens: ‘We vermoedden wel dat ABP in aanloop naar de klimaatconferentie in Glasgow iets bekend zou maken, maar niet dit. We waren nog volop bezig met het schrijven van de sommatie voor de rechtszaak, om die komende vrijdag aan het bestuur van ABP te geven.’ De laatste anderhalf jaar richtte Fossielvrij zijn acties volledig op het ambtenarenfonds.
Verkopen zonder waarschuwing is bijzonder
‘Abrupt en onverklaarbaar’, noemt Mark van Baal van Follow This het besluit van ABP zijn belang in Shell van de hand te doen. De activistische aandeelhouder Follow This roept middels aandeelhoudersresoluties oliemaatschappijen op meer klimaatmaatregelen te nemen. ‘Wij vinden het niet jammer dat ABP zijn aandelen verkoopt, omdat ze ons nooit hebben gesteund. Ze stemden tegen of onthielden zich van stemming bij onze resoluties. Het bijzondere is dat ABP altijd beweerde dat de engagement bij Shell zoveel mooie resultaten opleverde. En in mei dit jaar stemde het fonds nog voor het beleid van Shell. Nu verkopen ze zonder waarschuwing hun belang. Het is alsof iemand opeens de vriendschap opzegt.’
Normaal gesproken verkopen grote beleggers hun aandelen pas als ondernemingen zich jarenlang niets aantrekken van de engagement. Volgens Van Baal laat de stap van ABP zien dat een kleine actiegroep zoals Fossielvrij een grote invloed kan uitoefenen. Volgens ABP is aandeelhouderschap echter wat anders dan vriendschap. En is de ‘macro-gedachte’ om fossiel voortaan uit te bannen van een andere orde dan de een-op-een relaties die ABP tot nu toe met olie- en gasbedrijven heeft.
Twee rapporten leidden tot ommezwaai
Wat is er gebeurd bij ABP de afgelopen maanden? In mei schreef het fonds nog dat het via dialoog resultaat had geboekt bij Shell en gaf daarmee de boodschap af dat engagement de moeite waard is. Een klein halfjaar later viel het besluit om Shell en andere producenten van olie-, gas, en kolen toch maar te verkopen.
Twee rapporten waren volgens de pensioenreus van grote invloed op de beslissing. Een onderzoek van het Internationaal Energie Agentschap in mei, en een studie van het klimaatpanel van de VN uit augustus. Die leidden bij het fonds tot inzicht dat er veel meer moet worden gedaan om klimaatverandering tegen te gaan. Ook merkte het fonds een toenemend draagvlak bij deelnemers en werkgevers voor een volledig afscheid van fossiele beleggingen.
Twee rapporten en grote druk vanuit de achterban zijn blijkbaar genoeg om een pensioenfonds van zijn geloof in engagement met fossiele bedrijven te laten vallen. Voorzitter Corien Wortmann verwoordde de koerswijziging gisteren zo: ‘Er zijn stappen gezet die wij ook gewaardeerd hebben. Maar we nemen afscheid van beleggingen in producenten van fossiele brandstoffen, omdat we onvoldoende kans zien om met onze invloed als aandeelhouder de noodzakelijke forse versnelling van de energietransitie bij deze bedrijven te realiseren.’
Andere toon al afgelopen juni merkbaar
Achteraf gezien hintte Wortmann in juni al op de breuk met engagement in de fossiele industrie. Waar het mantra eerder was dat dialoog leidt tot invloed op de energietransitie bij olie- en gasbedrijven, was de toon tijdens een manifestatie van tweehonderd deelnemers in Amsterdam al anders.
Wortmann zei dat het ‘niet mogelijk is van vandaag op morgen uit fossiel te gaan, maar dat het aandeel in fossiele brandstoffen steeds verder wordt afgebouwd’. Ze vertelde dat het pensioenfonds ‘de komende maanden haar ambitie gaat bijstellen als het gaat om duurzaam en verantwoord beleggen’. In 2022 zou ABP met de uitvoering van de aangescherpte ambitie willen beginnen, heette het toen.
Toch bezweert een woordvoerder dat de kogel om te stoppen met fossiel destijds nog niet door de kerk was. En ook niet tijdens interviews die hoofd beleggen Diane Griffioen en voorzitter Wortmann in augustus en begin oktober gaven aan Pensioen Pro en het FD. Het bestuursbesluit voor de koerswijziging is pas deze maand genomen. Met de keuze om daar juist gisteren mee naar buiten te komen, wil ABP een signaal afgeven aan de vooravond van de klimaatconferentie in Glasgow.
PFZW mogelijk volgend doelwit
PFZW is vooralsnog niet van plan het voorbeeld van ABP te volgen. Het fonds zegt steeds minder te beleggen in fossiel, maar in een ander tempo dan het ambtenarenfonds. ‘We hebben kolen, teerzand en oliederivaten verkocht. We verkopen de energie-, nuts- en materiaalbedrijven die de transitie naar duurzaam niet willen maken. En we engagen met de ondernemingen die wel op het pad naar duurzaam zitten, maar waar druk van ons als aandeelhouder helpt om te versnellen’, zegt een woordvoerder.
Het zorgfonds zegt de klimaatdoelen van Parijs te onderschrijven: een klimaatneutrale portefeuille in 2050. ‘Hoe we klimaatneutraal precies invullen, daar komen we nog op terug. Volgend jaar komen we met reductiedoelstellingen voor alle beleggingscategorieën voor 2030.’
Voor Fossielvrij is het besluit van ABP om fossiel te verkopen dan ook zeker geen reden om zich op te heffen. Volgens Meddens is de actiegroep aan het bekijken op welke financiële instellingen de pijlen vanaf nu worden gericht. ‘PFZW is daarbij een serieuze optie’, zegt ze.