De overheid subsidieert de pensioenopbouw met miljarden. Dat past niet binnen het streven vermogen meer te belasten en arbeid juist minder. Daarom willen sommige economen de omkeerregel vaarwel zeggen.
Dit pleidooi is te lezen in de laatste editie van economenblad ESB dat geheel is gewijd aan pensioenen. Aart Gerritsen, econoom aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en Vinzenz Ziesemer, directeur van het Instituut voor Publieke Economie, breken een lans voor geleidelijke afschaffing van de omkeerregel. Bovendien vinden ze dat er belasting moet worden geheven over het opgebouwde vermogen.
‘Als econoom ben ik voor een eerlijk belastingstelsel dat zo min mogelijk verstorend werkt’, aldus Gerritsen. De omkeerregeling, waarbij premies onbelast zijn en de uitkeringen belast tegen een lager tarief, werkt volgens hem denivellerend: ‘Deze regeling is voordelig voor de hogere inkomens. Die hebben een hogere levensverwachting dan lagere inkomens, dus profiteren meer. Die hogere inkomens hebben ook hogere pensioenvermogens, waardoor ze meer profijt hebben van het niet belasten van het vermogen.’
Belastingdruk
Dat het pensioenvermogen is vrijgesteld van vermogensrendementsheffing en fiscaal bevoordeeld middels de omkeerregeling is volgens Gerritsen opvallend. Veel politieke partijen, zoals GroenLinks-PvdA, D66, CDA en VVD, willen de belastingdruk immers verschuiven van arbeid naar kapitaal. ‘Het is vreemd omdat de grootste vermogensbestanddelen, het eigen huis en het pensioenvermogen, daarbij buiten beschouwing worden gelaten.’
Volgens Gerritsen beoogt het afschaffen van de omkeerregeling niet de inkomsten van de overheid op te schroeven. ‘Het biedt de mogelijkheid de inkomstenbelasting te verlagen.’ Het gaat daarbij om substantiële bedragen. Als gevolg van de omkeerregeling liep de overheid volgens de auteurs in 2020 per saldo zo’n €8,4 mrd mis. Na het bereiken van de AOW-leeftijd betalen burgers in de eerste schijf een lager belastingtarief, omdat ze geen AOW-premie meer hoeven af te dragen. De inkomstenderving vanwege het niet belasten van het pensioenvermogen bedroeg in dat jaar €7,4 mrd. De auteurs noemen dit subsidiëring van de pensioenen.
‘Door pensioenen fiscaal te stimuleren, liep de overheid in 2020 in totaal dus zo’n €15,8 mrd mis. Ter vergelijking: in datzelfde jaar gaven we €13,4 mrd uit aan het gehele primaire (en pre-primaire) onderwijs’, aldus de auteurs.
Krampachtig
Het idee om de omkeerregeling af te bouwen, is niet nieuw. Eens in de zoveel jaar opperen met name economen buiten de pensioensector deze ingrijpende fiscale wijziging, zoals ze ook al lang pleiten voor beperking van de hypotheekrenteaftrek. Zo schreef econoom Arnoud Boot in 2009 in ESB dat het onduidelijk is waarom zo ‘krampachtig’ wordt vastgehouden aan de omkeerregeling. ‘Belasting wordt uiteindelijk toch betaald.’ Volgens de UvA-hoogleraar leidt het belastinguitstel ertoe dat pensioenfondsen nog meer geld moeten oppotten. ‘Het beheer van dergelijke giga-vermogens is vragen om problemen’, aldus Boot, die al jaren pleit voor meer omslag- in plaats van kapitaaldekking. De AOW wordt opgebracht door de werkenden en direct doorgesluisd naar de gepensioneerden (omslag). De tweede-pijlerpensioenen zijn kapitaalgedekt. Deelnemers sparen zelf voor hun pensioen.
Gerritsen en zijn co-auteur vinden dat de argumenten om de omkeerregeling in de lucht te houden geen hout snijden. ‘Het wordt gezien als een manier om werkenden te stimuleren pensioen op te bouwen. Dat bereik je ook door opbouw verplicht te stellen.’
Hoge premies
De auteurs menen dat de omkeerregeling ertoe leidt dat sociale partners relatief hoge premies afspreken. ‘Het gevolg is overmatig sparen voor pensioen. In vergelijking met andere landen zetten we in Nederland meer apart dan elders. Gevolg is dat veel huishoudens geen financiële buffer hebben voor het geval ze te maken krijgen met financiële tegenslagen.’
Invoering van een vermogensrendementsheffing over het vermogen wordt in het nieuwe stelsel volgens de auteurs makkelijker dan in het huidige stelsel. De reden is dat het collectieve pensioenvermogen bij invaren wordt omgezet naar persoonlijke pensioenpotten.
Gerelateerde artikelen
Nog geen toegang? Abonneer u op Pensioen Pro en krijg:
- Onbeperkt online toegang tot pensioenpro.nl
- Dagelijks het laatste pensioennieuws, achtergronden en opinie in uw inbox
- Jaarlijks vier keer Pensioen Pro Magazine (inclusief de Vermogensbeheergids) in de bus
- Volledig archief van Pensioen Pro en IPNederland vanaf 2009
6 reacties
Dit is een eenzijdig economisch betoog waar de fiscaal-juridische argumentatie ontbreekt. Belasting betalen over inkomen waar je geen beschikking over kunt krijgen (afkoopverbod, pensioen kun je niet aankomen) is in strijd met het inkomensbegrip en een rechtvaardige belastingheffing. Bovendien zou het bij vroegtijdig overlijden kunnen betekenen dat je belasting hebt betaald over inkomen dat je nooit ter beschikking heeft gestaan. Er is niets omgekeerds aan de omkeerregel…
Geachte redactie,
Bij dit arikel maak ik graag enkele opmerkingen.
– Premies volkverzekeringen zijn geen belasting. Na de einddatum van de volksverzekering wordt terecht geen premie meer afgedragen. De overheid loopt daarom geen belasting mis.
– Pensioen is inkomen, dat in de toekomst wordt genoten. Daarom is belastinguitstel logisch.
– Pensioen is geen vermogen. Het vermogen voor pensioen dient daarom niet als ander vermogen, dat vrij ter beschikking staat, te worden beschouwd en belast.
– De eigen woning leidt tot een huurwaardeforfait, wat belastingverhogend werkt en op die manier de woning indirect in de belastingheffing betrekt.
– Pensioenuitkeringen zijn niet te hoog.
– Dat minder eigen bijdragen inhouden op loon leidt tot andere besparingen lijkt me een onbewezen stelling.
– De hoge premies zijn het gevolg van lage rente en hoge levensverwachting. Een actuariele berekening waarbij rekening wordt gehouden met wijzigingen van belastingpercentages heb ik althans nooit onder ogen gehad.
M. Sarton
Ik vraag me af of de schatkist beter af is zonder omkeerregel (oftewel “de pensioenopbouw subsidieert”):
Allereerst; Ik zou als belasting ontvanger streven naar een langjarige stabiele inkomstenstroom (en dus niet zitten te wachten op mensen die na hun 67e verjaardag nog 30 jaar leven en geen belasting meer betalen).
Maar verder mis ik een berekening in dit verhaal: het pensioen dat uiteindelijk uitbetaald wordt (lees: waarover nu belasting wordt betaald) is fors hoger dan de premie die is ingelegd. Als je dus, zonder omkeer regel, de premies zou belasten (maar niet de uitkering) betaal je dan niet uiteindelijk minder belasting?
Een verschil met ander vermogen is in elk geval dat pensioenvermogen geen onderdeel zal uitmaken van de nalatenschap.
Het is weer een poging van de scheidsrechter die tijdens de wedstrijd de spelregels wijzigt. Formeel is dat dus al een ultiem staaltje onbehoorlijk bestuur. Daarnaast krijgt de overheid tot op de cent haar rechtvaardige loonbelasting bij het ingaan van het pensioen. Geheel volgens de spelregels. Hoe z.g. deskundigen van een oplossing een probleem maken.
Wat een droevig artikel…