De kosten van wetenschappelijk onderzoek zijn sterk gestegen, terwijl het budget van onderzoeksinstituut Netspar al jaren gelijk is gebleven. Extra financiering is onmisbaar om hoogleraren binnen boord te houden en jong talent op te leiden, stelt Netspar-directeur Mathijs van Dijk.
De komende onderzoeksperiode heeft Netspar, het onderzoeksinstituut dat het grootste deel van het pensioenonderzoek in Nederland uitvoert, jaarlijks €3,8 mln nodig om zijn ambities waar te maken. Dat is ruim 20% meer dan in de vorige onderzoeksperiode. Netspar is hard op zoek naar nieuwe partners en naar andere manieren om alle activiteiten te bekostigen.
Mathijs van Dijk, sinds begin 2021 wetenschappelijk directeur van Netspar, is ook hoogleraar Finance aan de Erasmus Universiteit. Samen met hoogleraar mico-economie Marike Knoef, hoogleraar Theo Nijman en directeur operations Peter Gaillard vormt hij de directie van Netspar. Van Dijk besteedt de helft van zijn werktijd aan Netspar. Van Dijk legt uit waarom het een spannende tijd is voor de denktank.
Waarom is er opeens zoveel meer geld nodig voor pensioenonderzoek?
‘De grote themabeurzen voor langjarig onderzoek staan al meer dan tien jaar op €250.000. Voor dat geld kon je een promovendus drie tot vier jaar aan het werk zetten onder begeleiding van een hoogleraar. Dat bedrag is in de afgelopen jaren nooit verhoogd om loonstijgingen bij te houden. Andere partijen zoals NWO betalen voor een vergelijkbaar onderzoek al gauw €350.000. Dat is niet meer in balans. Bovendien weet ik uit eigen ervaring dat Netspar een veeleisende opdrachtgever is.’
Is het niet mogelijk dan minder grote onderzoeken te doen?
‘Ja, maar dat leidt tot uitholling van de onderzoekscapaciteit. We lopen dan het risico dat senior onderzoekers zich met andere onderwerpen gaan bezighouden omdat ze meer geld krijgen voor die projecten. Het is voor de continuïteit van belang dat een aantal hoogleraren actief blijft in het pensioendomein.
Een ander risico is dat de aanwas van jonge onderzoekers stagneert. Een aantal van de onderzoekers in ons kernteam met veel institutionele kennis gaat de komende jaren met pensioen. Daar moeten opvolgers voor komen. We roepen speciale beurzen in het leven voor jonge onderzoekers. Hun probleem is dat ze door hun universiteit worden afgerekend op het aantal internationale publicaties. Pensioenonderzoek leidt niet direct tot veel internationale publicaties. Met een beurs van ons krijgen ze de vrijheid meer pensioenkennis op te doen en deze kennis te delen met de sector.’
Zijn de partners, zoals grote uitvoerders APG, PGGM en MN, bereid pakweg 20% meer te betalen?
‘We voeren gesprekken met die partners. Die zien in dat we meer geld nodig hebben. Ook de recente evaluatierapporten waaronder die vanuit de partners onderschrijven dit. Maar ze hebben nog niet allemaal toegezegd. Het blijft spannend.’
Wat zijn andere manieren om de inkomsten te verhogen?
‘We zijn al enige tijd bezig met acquisitie onder pensioenfondsen en vermogensbeheerders. We willen het draagvlak vergroten. Dat heeft geleid tot een groei van het aantal partners. Zo zijn de afgelopen tijd pensioenfonds Rail & OV, BPL Pensioen, de fondsen van medisch specialisten, huisartsen, IBM, Shell en BNP Paribas aangesloten. Ons streven is dat over een paar jaar ruim twintig fondsen partner zijn.
We hebben het systeem voor partners ook zo gemaakt dat het voor middelgrote en kleine fondsen aantrekkelijker is met een arrangement gericht op kennisdeling.’
Nu betaalt slechts een deel van de fondsen voor het onderzoek dat voor de hele sector is. Is het niet mogelijk alle fondsen te laten betalen?
‘Dat zou mooi zijn. In het verleden is daar over nagedacht, maar het is niet gelukt dat te realiseren. Partners hebben het voorrecht dat ze vroegtijdig op de hoogte zijn van onderzoeksresultaten, mee kunnen doen en vragen kunnen stellen. Zij krijgen onderwijs en een kennisseminar, prioriteren het onderzoek en kunnen met Netspar hun positie als aantrekkelijke werkgever versterken.’
Afhankelijk van de omvang betalen pensioenfondsen die partner worden tussen €13.000 en €180.000 per jaar. Zelfs als meer fondsen aansluiten gaat het niet lukken het budget stevig te verhogen. Wat zijn de belangrijkste andere bronnen?
Naast bekostiging door pensioenfondsen wordt Netspar ook gefinancierd door ministeries, verzekeraars, adviseurs, toezichthouders en zijn er bijdrages vanuit onderzoeksfondsen.
Hoe kan Netspar zelf meer geld in het laatje brengen?
‘We bekijken of het aantrekkelijk is onderwijs in eigen beheer te doen. Een andere optie is tegen betaling specifieke onderzoeksresultaten te bespreken met fondsen. Daarbij is het wel van belang dat we geen consultancy willen bedrijven.’
Het nieuwe stelsel staat in de steigers. Is er nog wel behoefte aan een onderzoeksinstituut zoals Netspar?
‘Ja, Netspar heeft nog steeds bestaansrecht zoals ook blijkt uit de zeer positieve recente evaluaties. Juist in aanloop naar het nieuwe stelsel zijn er nog veel zaken die moeten worden onderzocht zoals communicatie, risicobereidheidsonderzoek en hoe om te gaan met inflatie. Het is veel efficiënter als Netspar dat doet voor de hele sector. Het alternatief is dat alle pensioenfondsen steeds zelf het wiel moeten uitvinden.’
Jij komt uit de hoek van duurzaam beleggen. Wat gaat Netspar op dat vlak doen?
‘Engagement is één van de onderwerpen waar we dieper in willen duiken. Veel fondsen zijn daar mee bezig, maar er is nog weinig onderzoek naar gedaan. Verder zijn we in samenwerking met onder anderen Linda Steg van de Rijksuniversiteit Groningen bezig met een grote beursaanvraag bij het NWO, die ook ingaat op individuele keuzes bij duurzaam beleggen.’
Netspar krijgt soms het verwijt politiek te bedrijven. Heeft Netspar een mening?
‘Nee, Netspar heeft geen mening. We letten er scherp op dat onze publicaties wetenschappelijk onderbouwd zijn. Dat wil niet zeggen dat de circa honderd onderzoekers in ons netwerk niet hun eigen mening kunnen uiten. Maar dat is niet de mening van Netspar. We leveren onderzoek. Het is aan de politiek daar beslissingen op te baseren.’